علوم و معارف قرآن

شهر جواب ـ استاد ناصر مکارم شیرازی (زید عزه) ذیل آیه پایانی سوره نساء می‌نویسد: درباره ارث خواهران و برادران، دو آيه در قرآن نازل شده است: يكى آيه 12 سوره نساء، و ديگری آيه پایانی سوره نساء، یعنی آیه 176. اين دو آيه اگر چه در بيان مقدار ارث آن‌ها با هم تفاوت دارد اما هر كدام به يک دسته از خواهران و برادران ناظر است؛ آيه 12، ناظر به برادران و خواهرانِ مادرى است، ولى آيه 176 درباره خواهران و برادرانِ پدر و مادرى، يا خواهران و برادرانِ پدرى تنها، سخن مى‏‌گويد.

شهر جواب ـ از نظر بنده، به نوشته بالا تنها از باب یک نظریه ـ که مشابه آن خیلی پیشتر و به صورت بهتر بیان شده ـ می‌توان نگاه کرد؛ یعنی نه محتوای این نوشته را صد در صد تایید می‌کنیم و نه تکذیب! از دیدگاه بنده: قرآن کریم کتاب انسان سازی و برنامه زندگی است؛ قرآن چراغ هدایت و هدیه آسمانی خداوند به بشر زمینی است تا در پرتو آیات روشن‌گر و نورانی‌اش، راه را از بیراهه تشخیص داده و مسیر عبودیت و کمال را طی نماید.

شهر جواب ـ یکی از راه‌های کسب اعتقاد و باور و ایمان نسبت به خدای متعال، توجه به این صنعت باشکوه و این شاهکار تمام‌ ناشدنی خلقت است. خلقتی که مال دیروز و پریروز و امروز و فردا نیست بلکه علی الدوام در جریان است و هر روز با روییدن سبزه‌ای زیبا یا شکفتن غنچه‌ای قشنگ یا طلوع دوباره خورشید تابان یا وزیدن نسیم دل‌آرای صبحگاهی یا تولد نوزادی نورسیده و هزار هزار جلوه خیره کننده دیگر، صفحه جدیدی از نمایش قدرت بزرگ سازنده توانا و هستی‌ آفرین بی‌همتایش را به همگان نشان می‌دهد.

شهر جواب ـ روایات مختلفی در تفسیر آیات این سوره، وارد شده که برای اطلاع از آن‌ها می‌توانید به تفسیر رواییِ «البرهان فی تفسير القرآن»، جلد 5، ‏صفحه 793 تا صفحه 807 مراجعه فرمایید.

شهر جواب ـ حروف مقطعه در آغاز 29 سوره از سوره های قرآن کریم آمده است. سوره هایی که با حروف مقطعه «الم» آغاز می شود، این موارد هستند:

شهر جواب ـ خدای متعال یگانه است بنابراین هر گاه از خود یا کارهای خود خبر می‌دهد، طبیعتا باید ضمیر مفرد بکار ببرد و بگوید: من چنین هستم و من چنان کردم. برای همین است که در موارد زیادی از آیات قرآن می‌بینیم که خداوند متعال با همین ضمیر مفرد، خودش را به ما معرفی می‌کند؛ مثلا آنجا که می‌خواهد خود را به موسای کلیم معرفی کند، می‌فرماید: «إِنَّني‏ أَنَا اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ أَنَا فَاعْبُدْني‏ وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْري»

شهر جواب ـ آیات مشابهی که واژه «کلمه» در آنها آمده را از تفسیر نمونه بررسی کردم؛ ایشان منظور از کلمه را فرمان و سنت الهی درباره «آزادی انسان و مجبور نبودن او در انتخاب حق و باطل» دانسته‌اند. توضیحات استاد مکارم درباره واژه «کلمه» چنین است:

شهر جواب ـ چند آیه را به عنوان نمونه بیان می‌کنم: «النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْها غُدُوًّا وَ عَشِيًّا وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذابِ» عذاب آنها آتش است كه هر صبح و شام بر آن عرضه مى‏‌شوند و روزى كه قيامت برپا شود (مى‏‌فرمايد:) «آل فرعون را در سخت‏‌ترين عذابها وارد كنيد!»

شهر جواب ـ بنا به نظر استاد مکارم: منظور از کلمه در اینجا، «تشبیه» است یعنی همانطور که کلمات مخلوق ما هستند، عیسی هم مخلوق خداست و خودش خدا نیست!

شهر جواب ـ در آیات کریمه قرآن، در غالب موارد، نام پیامبران با بیان اجمالی یا مفصل داستان تبلیغشان و تلاش‌هایی که در راه دعوت داشتند و چگونگی برخود قومشان با آن‌ها، همراه شده است، بنابراین وقتی می‌خواهیم حکمت بیشتر ذکر شدن نام موسای کلیم در آیات قرآن را بررسی کنیم، ناگزیریم به اهداف قرآن از بیان قصص انبیا از یک سو و نکات برجسته و مهمی که در داستان موسای کلیم و قومش وجود دارد از سوی دیگر و ویژگیهای قوم او از سوی سوم، توجه موشکافانه‌ای داشته باشیم. بنابراین برای پاسخ تحقیقی و دقیق به پرسش بحث، باید سه مطلب را به طور اجمال بررسی کنیم: