پرسش:
از امام صادق(علیه السلام) روایت شده: «اگر نبش قبر برای شما ممکن بود (و علت مرگ ها را می فهمیدید) برای شما آشکار می شد که علت بیشتر مرگ ها چشم زخم است»؛ آیا این روایت صحت دارد؟
پاسخ:
«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ: لَوْ نُبِشَ لَكُمْ عَنِ الْقُبُورِ لَرَأَيْتُمْ أَنَّ أَكْثَرَ مَوْتَاكُمْ بِالْعَيْنِ لِأَنَّ الْعَيْنَ حَقٌّ»
از امام صادق (علیه السلام) روایت شده که فرمودند:« اگر برای شما قبرها شکافته می شد می دیدید که مرگ بیشتر مردگانتان به خاطر چشم زخم است، زیرا چشم زخم، حق و درست است».(1)
نقد و بررسی
1. این روایت در منابع روایی طراز اول شیعه (مانند کتب اربعه) نیامده است.
2. این روایت ظاهرا اولین بار در کتاب «طب الائمة» از «ابنا بسطام» (قرن 5) آمده است.
3. این روایت، یک تک روایت است و چنین مضمونی در سایر منابع روایی نیست.
4. علامه مجلسی(ره) هم این روایت را از «طب الائمة» نقل می کند.
5. کتاب «طب الائمة» به تنهایی و مستقل، به عنوان یک منبع روایی، اعتبار لازم را ندارد یا لااقل در انتساب آن به معصوم، تردیدهایی وجود دارد؛ خصوصا وقتی یک تک روایت باشد و در سایر منابع روایی، نتوان مشابهی برای آن یافت.
6. ...
بنابر این:
نمی توان این متن و این سخن را به امام معصوم نسبت داد و نمی توان مدعی شد که امام صادق (علیه السلام) چنین مطلبی فرموده باشند.
نکته:
البته اصل چشم زخم، پذیرفته شده است و روایات متعدد دارد؛ لذا اگر نقدی بر روایت فوق، وارد است، این نقد، به معنای رد اصل چشم زخم نیست بلکه در خصوص متن فوق است.
پی نوشت:
1. ابنا بسطام، طبّ الأئمة (عليهم السلام)، محقق/مصحح: خرسان، محمد مهدى، ناشر: دار الشريف الرضي ـ قم، 1411ق، چاپ دوم، ص 121؛ مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، محقق/مصحح: جمعى از محققان، ناشر: دار إحياء التراث العربي ـ بيروت، 1403ق، چاپ دوم، ج 60، ص 25، ح 20.
http://askdin.com/comment/1045402#comment-1045402