پرسش:
آیا پیروی از هوای نفس همان شرک خفی است؟
پاسخ:
اطاعت از نفس در بخش عمل موجب گناه ودر بخش اعتقاد موجب شرک می شود . ولی در بار شرک خفی باید گفت این نوع شرک بشتر از رهگذر ریا دامن گیر انسان می شود در این باید توضیح این مطلب لازم است :
ریا عبارت از نشان دادن و وانمود کردن چیزی از اعمال حسنه یا خصال پسندیده یا عقاید حقه است به مردم برای منزلت پیدا کردن در قلوب آن ها و اشتهار پیدا کردن (مشهور شدن) پیش آن ها به خوبی و صحت و امانت و دیانت بدون قصد صحیح الهی. (1)
امام صادق (ع) عمل ریایی را جزء شرک می‌داند و می‌فرماید: « هر ریایی شرک است. کسی که برای مردم کار کند،ثوابش بر عهده مردم است و کسی که عملش برای خدا باشد، ثوابش بر عهده خدا است». (2) رسوخ ریا در فکر و عقیده و دل آدمی، چنان ظریف و مخفی است که در باره آن گفته شده: «ریا که شعبهای از شرک است، مخفیتر از حرکت مورچهای روی سنگی سیاه در شب ظلمانی و تاریک می‌باشد». (3)
گفتنی است افرادی تصوّرشان این است که اگر عمل انسان خوب باشد ، چه فرق مىکند نیّت او هر چه مىخواهد باشد، فرض کنید انسانى بیمارستان، مسجد، جادّه و پل یا مانند این ها براى رفاه مردم بسازد، نیّتش هرچه باشد، بالاخره عمل او نیکو است، به فرض که قصدش ریاکارى باشد ، خدمت او به مردم در جاى خود ثابت است. بگذاریم مردم کار خیر و خدمت کنند، نیّت شان هر چه مىخواهد باشد. ولى این اشتباه بسیار بزرگى است؛ زیرا اوّلًا، هر عملى داراى دو نوع تأثیر است:
تأثیرى در خود انسان مىگذارد، و تأثیرى در بیرون. ریاکار با عمل خود درون خود را ویران مىسازد . از مقام والاى توحید دور مىشود . در قعر درّه شرک پرتاب مىگردد؛ مردم را وسیله عزّت و احترام خود مىبیند . قدرت خدا را به دست فراموشى مىسپارد . این ریاکارى که نوعى بت پرستى است سر از مفاسد متعدد در مىآورد.
ثانیاً، از نظر عمل بیرونى و خدماتى که به ظاهر انجام داده و قصد او تظاهر و ریاکارى بوده ،نیز جامعه دچار خسارت مىشود، چرا که سعى او این است که ظاهر عملش را درست کند و اهمّیّتى به باطن عمل نمىدهد. چه بسا این امر سبب مىشود که آن اسباب رفاه تبدیل به اسباب عذاب براى مردم گردد و لطمههاى از آن ببینند.
به عبارت دیگر، هنگامى که جامعهاى عادت به ریاکارى و تظاهر کند، همه چیز او از محتوا تهى مىشود، فرهنگ و اقتصاد و سیاست و بهداشت و نظم و نیروهاى دفاعى همه تو خالى و تهى مىگردد . همه جا به ظاهر سازى قناعت مىکنند، دنبال خیر و سعادت جامعه نیستند، بلکه به سراغ چیزى مىروند که ظاهر جالبى داشته باشد، و این طرز کار، ضربات هولناکى بر جامعه وارد مىکند که بر هوشمندان مخفى و پنهان نیست. (4)
ریا یک گناه معمولی نیست؛ بلکه ریشه در اعتقادات دارد . از این رودر حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است: «کُلُّ رِیاءٍ شِرْکٌ انَّهُ مَنْ عَمِلَ لِلنَّاسِ کانَ ثَوابُهُ لِلنَّاسِ وَ مَنْ عَمِلَ لِلَّهِ کانَ ثَوابُهُ عَلَى اللَّهِ؛ هر ریائى شرک است، هر کس براى مردم عمل کند ، پاداش او بر مردم است، و هر کس براى خدا عمل کند ثوابش بر خداست!» . (5)
ریا نوعی شرک است:
شرک اصغر و به تعبیری شرک خفی، یعنی شرکی که ظاهری نیست و در باطن شکل می گیرد. شرک از بزرگ ترین گناهان کبیره است و گسترة وسیعی از اعمال ، عبادات و اعتقادیات را در بر می گیرد که از آن جمله ریا است. پس ریاکار نوعی مشرک است، زیرا اعمال و عبادات خود را خالصانه انجام نداده است، ریاکار به خاطر جلب توجه دیگران ، عبادات خود را انجام می دهد، پس گویا در عبادت خداوند، کسان دیگر را با خدا شریک قرار داده است.
پیامبر گرامی (ص) فرمود: "بیش ترین چیزی که بر شما می ترسم، شرک کوچک تر است"؛ سؤال شد: یعنی چه؟ فرمود: "شرک کوچک تر، ریا است. روز قیامت وقتی که خدا به بندگانش پاداش داد، به اهل ریا می فرماید: به کسانی که برای شان عمل می کردید، مراجعه کنید و پاداش خود را از ایشان بگیرید". (6)
در حدیثى از امام امیرالمؤمنین علیه السلام مىخوانیم: «الْمُرائى ظَاهِرُهُ جَمیلٌ وَ باطِنُهُ عَلیلٌ ...؛ ریا کار ظاهر عملش زیبا و باطنش زشت و بیمار است!» (7) نیز فرمود: «ما اقْبَحَ بِاْلِانْسانِ باطِناً عَلیلًا وَ ظاهِراً جَمیلًا؛ چه زشت است که باطن انسان خراب و بیمار و ظاهرش زیبا باشد»! (8) خلاصه سخن این که چون ریا هماند سایر شرک ها ظاهر و آشکار نیست ، در منظر مردم و چه خود انسان جلب توجه نمی کند و پوشیده است ؛ لذا آن را شرک خفی می گویند .
دیدگاه جدیدی بگذارید