سؤال:
محاسبه اعمال و نوشتن کارهای روز مره، در سایت، کار درستی است یا خیر؟
پاسخ:
یكى از موضوعاتى كه دربیانات دینی بر آن بسیار تاكید گردیده و علماى اخلاق درباره اش بسیار بحث كرده اند، مساله «محاسبه نفس» است.
برخی روایات در مورد محاسبه نفس :
حضرت رسول اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) فرمودند:
« لَا یَكُونُ الْعَبْدُ مُؤْمِناً حَتَّى یُحَاسِبَ نَفْسَهُ أَشَدَّ مِنْ مُحَاسَبَةِ الشَّرِیكِ شَرِیكَهُ وَ السَّیِّدِ عَبْده» (1)
انسان مؤمن نخواهد بود، تا این که به حساب نفسش برسد؛ شدیدتر از حسابرسی شریک با شریکش و مولی با بنده اش،
امام علی عليه السلام :
مَن حاسَبَ نفسَهُ وَقَفَ علی عُیُوبِهِ؛ (2)
هر کس به حساب نفس خود رسیدگی کند به عیبهایش آگاه شود.
مَن حاسَبَ نَفسَهُ سَعِدَ؛ (3)
هركه نفس خود را محاسبه كند، خوشبخت شود.
عِبادَاللهِ زِنُوا انْفُسَكُمْ مِنْ قَبْلِ اَنْ تُوزَنُوا وَ حاسِبُوها مِنْ قَبْلِ أَنْ تُحاسَبُوا (4)
بندگان خدا ، خود را آزمايش كنيد قبل از اين كه شما را بيازمايند و به حساب خود برسيد قبل از اين كه به حساب شما برسند
امام صادق علیه السلام :
حق علي کل مسلم يعرفنا ان يعرض عمله في کل يوم و ليله علي نفسه فيکون محاسب نفسه فان راي حسنه استزاد منها و آن راي سيئه استغفر منها لئلا يخزي يوم القيامه (5)
شايسته هر مسلماني که به مقام ائمه معصومين(عليهم السلام) معرفت دارد اين است که هر روز و شب اعمال خود را به نفس خويش عرضه کند و خود، حسابگر نفس خويشتن باشد، اگر در کارهايي که انجام داده خوبي مشاهده کرد در افزايش آن بکوشد و اگر بدي ديد از پيشگاه الهي طلب آمرزش نمايد تا در روز قيامت دچار ذلت و خواري نشود.
امام موسی کاظم علیه السلام فرمودند:
«لَیْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یُحَاسِبْ نَفْسَهُ فِی كُلِّ یَوْمٍ فَإِنْ عَمِلَ خَیْراً اسْتَزَادَ اللَّهَ مِنْهُ وَ حَمِدَ اللَّهَ عَلَیْهِ وَ إِنْ عَمِلَ شَرّاً اسْتَغْفَرَ اللَّهَ مِنْهُ وَ تَابَ إِلَیْه» (6)
از ما نیست کسی که هر روز به حساب نفس خود نرسد؛پس اگر کار خوبی انجام داده بود خدا را شکر کند و از خدا بخواهد که آن کار را بیشتر و بهتر بتواند انجام دهد و اگر کار بدی انجام داده بود استغفار و توبه نماید.
بنابراین اگر این نوشتن اعمال انگیزه شود تا مراقبت بیشتری نسبت به اعمال مان داشته باشیم، کار خوبی است
منابع:
1. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 67 / 72
2. عیون الحکم و المواعظ ص 3435.
3. همان، ص 424.
4. نهج البلاغه، ص 123.
5. تحف العقول، ص 301.
6-بحار الأنوار، ج67 / 72