سوال1:
آیا امر به معروف ونهی از منکر به هنگام خطر جانی برای امام حسین (علیه السلام) واجب بود؟
پاسخ:
مساله شرط عدم خطر جانی و مالی در امر به معروف و نهی از منکر زمانی است که اصل اسلام به خطر نیفتاده وبدعت در جامعه اسلامی رواج پیدا نکرده است.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) إِذَا ظَهَرَتِ الْبِدَعُ فِي أُمَّتِي فَلْيُظْهِرِالْعَالِمُ عِلْمَهُ فَمَنْ لَمْ يَفْعَلْ فَعَلَيْهِ لَعْنَةُ اللَّهِ. (1)
رسول خدا (ص) می‌فرماید: هر موقع در بین امتم بدعت رواج پیدا کرد بر علماء واجب است که علم خود را آشکار کنند و هر کس این کار را انجام ندهد لعنت خدا بر او باد.یا در روایتی دیگر داریم که رسول خدا (ص) قبل از اینکه امام حسین (علیه السلام) به طرف کوفه حرکت کند به ایشان فرمود: برای تو نزد خدا مقامی است که به آن نخواهی رسید مگر با شهادت.
إِنَّ لَكَ فِي الْجَنَّةِ دَرَجَاتٍ لَاتَنَالُهَاإِلَّابِالشَّهَادَة. (2)
امام حسین در شرایط وزمانی قرار گرفته بود که حاکمی مثل یزید که دین نداشت وکارش رواج بدعت بود بر جامعه اسلامی مسلط شده بود و در چنین شرایطی که به فرموده خود حضرت که به مروان که توصیه می‌کرد با یزید بیعت کند فرمود: انا لله وانا الیه راجعون وعلی الاسلام السلام اذ قد بلیت الامة براع مثل یزید. (3)
حضرت فرمود: باید فاتحه اسلام را خواند زمانی که زمامدار آن کسی مثل یزید باشد.در چنین شرایطی که بدعت در جامعه اسلامی رواج پیدا کرد و از طرف دیگر حاکمی مانند یزید بر مسند امر نشسته که اسلام را نابود خواهد کرد بر حسین بن علی (ع) که عالم‌ترین شخص وامام عصر خود است علم خود را آشکار کرده و جلوی این مساله را بگیرد. وحضرت نیز همین کار را کرد که نتیجه آن بیعت هجده هزار نفر از مردم کوفه بود که اگر این‌ها بر بیعت خود باقی می‌مانند امام د رکربلا کشته نمی‌شود وچه بسا معادلات فرق می‌کرد ولی افسوس که زمانی که حضرت به کربلا رسید صورت مساله فرق کرده بود و کسانی که بیعت نکرده بودند به عهد خود وفا نکردند. در طرف دیگر بقا اسلام بدون شهادت حضرت امکان پذیر نبود. و زمانی که بقاء اسلام بدون خطر جانی و کشته شدن امکان ندارد باید جان و مال خود را در این راه نثار کرد. (4)
سؤال2:
آیا قیام ابا عبد الله الحسین (علیه السلام) فقط برای امربه معروف ونهی از منکر بود؟
پاسخ:
امام فرمود:«و انّى لم اخرج اشرا و لا بطرا و لا مفسدا و لا ظالما و انّما خرجت لطلبالاصلاح في امّة جدّى اريد ان آمر بالمعروف و انهى عن المنكر و اسير بسيرة جدّى و ابى ....» (5)
من از شهر و ديار خويش نه براى راحت طلبى و وانهادن مسئوليت به راه افتادهام و نه براى خوشگذرانى و بيهودگى؛ نه انگيزهام ستم كارى و بيدادگرى است و نه تبهكارى؛ بلكه مىخواهم جامعه و امت را از نگونسارى و اسارت نجات دهم و به خواست خدا كارش را به سامان آورم و اصلاح كنم؛ مىخواهم زورمداران را به قانونگرايى و عمل به قانون دعوت كنم و از ستم و بيداد و تجاوز به حقوق مردم هشدار دهم.طبق این فرمایش هدف حضرت امر به معروف ونهی از منکر، اصلاح امت اسلامی از بدعت‌های به وجود آمده واحیاء سیره رسول خدا (ص) بوده است. البته اصلاح امت و عمل به سیره رسول خدا (ص) نیز مساله‌ای خارج از امر به معروف ونهی از منکر نیست.
در واقع هدف اصلی اصلاح امت اسلامی و جلوگیری از انحرافات پیش آمده بود که در راس آنها سلطنت شخصی مثل یزید بود که خسران بزرگی بر امت اسلامی بود. اصلاح امت اسلامی هم بدون امر به معروف ونهی از منکر امکان ندارد لذا این اهداف به همدیگر ربط دارند.
منابع:
1. کلینی، محمد، اصول کافی، ناشر: دار الكتب الإسلامية، تهران، 1407 ق، چاپ 4. ج 1، ص 54.
2. ابن بابويه، محمد، امالی، ناشر: كتابچى، تهران، 1376، چاپ ششم، ص 152.
3. سید بن طاووس، على، اللهوف با ترجمه فهری زنجانی، احمد، ناشر: جهان، تهران، 1348 ش، چاپ: اول، ص 24.
4. امام خمینی، روح الله، تحریرالوسیله، کتاب امربه معروف، ص 369.
5. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار ( ط- بيروت)، ناشر: دار إحياء التراث العربي، بيروت، 1403ق، چاپ دوم، ج 44، ص 329.
1. کلینی، محمد، اصول کافی، ناشر: دار الكتب الإسلامية، تهران، 1407 ق، چاپ 4. ج 1، ص 54.
2. ابن بابويه، محمد، امالی، ناشر: كتابچى، تهران، 1376، چاپ ششم، ص 152.
3. سید بن طاووس، على، اللهوف با ترجمه فهری زنجانی، احمد، ناشر: جهان، تهران، 1348 ش، چاپ: اول، ص 24.
4. امام خمینی، روح الله، تحریرالوسیله، کتاب امربه معروف، ص 369.
5. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار ( ط- بيروت)، ناشر: دار إحياء التراث العربي، بيروت، 1403ق، چاپ دوم، ج 44، ص 329.