سؤال:
آیا محمد بن نصیر، باب امام حسن عسکری (علیه السلام) بوده است؟
پاسخ:
محمد بن نصیر یکی از رقبای محمّد بن عثمان بود و نیابت وی را قبول نداشت و خود مدّعی نیابت بود. شیخ طوسی در رجال خود، در اصحاب امام جواد (عليه‌السلام) دوبار از ایشان نام برده است و هیچ شرحی دربارۀ او نداده است. (1)
و همچنین شیخ، او را در اصحاب امام حسن عسکری (عليه‌السلام) نیز ذکر کرده و او را از غلات بشمار آورده است.(2)
علاّمه حلّی در رجال خود، در دو جا از ایشان نام می‌برد و می‌نویسد: «محمّد بن نصیر نمیری، کسی است که امام هادی (عليه‌السلام) او را لعن نموده است.
و در جای دیگر می‌گوید: این غضائری دربارۀ او گفته است که: محمّد بن نصیر از نظر علمی از فضلای بصره بود [و از نظر عقیدتی] ضعیف بود و فرقه «نصیریه» را ایشان تأسیس کرده و به او نسبت داده می‌شود.» (3)
در رجال «کشّی» نیز شرح حال ایشان مطرخ شده است و به نظر ایشان امام هادی (عليه‌السلام) سه نفر را لعن کرده که یکی از آنها محمّد بن نصیر نمیری است. (4)
و در جای دیگر از «عبیدی» نقل می‌کند که ایشان گفته است: «امام حسن عسکری (عليه‌السلام) بدون این که من سؤال از او بکنم، نامه ای به سوی من فرستاد و در آن نامه از محمّد بن نصیر نمیری و حسن بن محمّد بن بابا قمی، اعلان انزجار نموده بود و بیان کرده بود که: تو و جمیع دوستداران ما از آنها دوری جویید و من آنها را لعن می‌کنم و لعنت خدا نیز بر آنها باد؛ آنها از نام ما سوء استفاده کرد و اموال را می‌خورند و فتنه‌انگیزی می‌کنند؛ آنها ما را و شیعیان ما را اذیّت کردند، خداوند آنها را اذیت بکند و آنها را در فتنه‌ای که ایجاد کرده‌اند مغلوب و نابود سازد.» (5)
منابع:
1. طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، ص405، رقم7 و ص 407، رقم 23.
2. بنده در «رجال الطوسی» در اصحاب امام حسن عسکری (عليه‌السلام) او را پیدا نکردم، ولی «معچم رجال الحدیث»، ج17، ص 298، و همچنین «نقد الرجال»، ص 336، از شیخ طوسی چنین عبارتی را نقل کرده است، ولی در چاپی که در دست ما موجود است، یافت نشد.
3. حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامه الحلی، ص254 ـ 257.
4. طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، ج 2، ص 805.
5. همان.