پرسش :
حضرت مریم (علیها السلام) با آن مقام و قداست چرا فرمود: «ای کاش پیش از این مرده بودم، و به کلّی فراموش می‌شدم»؟ (مریم، 23)
پاسخ :
آرزوی مرگ به خودی خود امر بدی نیست؛ چرا که به تعبیر امیرالمومنین (علیه السلام)، «برترین هدیه مؤمن، مرگ است».(1)
آرزوی مرگ اگر نه به خاطر ناکامی در کسب منافع دنیایی، بلکه به سبب ایمان راسخ به خدا و اهتمام به ارزش های دینی باشد، امر بدی نیست؛ بلکه معیاری برای تشخیص درستیِ ایمان افراد است: «اگر مى پندارید که شما دوستان خدایید، نه مردم دیگر، پس آرزوى مرگ کنید اگر راستگویید (تا به جوار رحمت و نعمت دوست برسید).»(2)
از این منظر، شهادت طلبی نیز امر مذموم و بدی نیست؛ چرا که طلب مرگ در راستای ارزش های الهی است.
با این توضیحات مشخص می شود که طلب مرگ برخی از اولیای الهی، به این جهات بود:
اولا، آنها ترسی از مرگ نداشتند و مرگ را بهترین هدیه الهی می دانستند.
ثانیا، آنها نه به سبب ناکامی در کسب منافع دنیایی، بلکه به سبب اهتمام به ارزش های الهی (مثلا اهتمام به حیای زنانه یا دفاع از مظلوم و غیره) آرزوی مرگ می کردند؛ یعنی برای آنها رها شدن از زندان دنیا و نبودن در آن، بهتر است از بودن در آن و از دست دادن حیا و ایمان و غیره.
حضرت مریم (علیها السلام) نیز چون در لحظات نخستین در فکرش این تصور پدید آمد که تمام آبرو و حیثیت او در برابر مردم بی خرد، با تولد این فرزند، به خطر خواهد افتاد، اینجا بود که آرزوى مرگ و فراموش شدن کرد. این خود دلیل بر آن است که او عفت و پاکدامنى را حتى از جانش بیشتر دوست مى داشت و براى آبروى خود ارزشى بیش از حیات خود قائل بود،.
اما اینگونه افکار که شاید در لحظات بسیار کوتاهى صورت گرفت، دیرى نپائید و با دیدن دو اعجاز الهى «جوشیدن چشمه آب و بارور شدن درخت خشکیده خرما» تمام این افکار از روحش به کنار رفت و نور اطمینان و آرامش تمام قلبش را فرا گرفت (3): «ناگهان از طرف پایین پایش او را صدا زد که: غمگین مباش! پروردگارت زیر پاى تو چشمه آبى (گوارا) قرار داده است و این تنه نخل را به طرف خود تکان ده، رطب تازه اى بر تو فرو مى ریزد».(4)
پی نوشت‌ها:
1. تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، قم، دار الکتاب الإسلامی، 1410ق، ج 1، ص217.
2. سوره جمعه، آیه 6.
3. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1374ش، ج 13، ص44-45.
4. سوره مریم، آیات 24-25.