سؤال:
مگر نمی‌گویند هر کسی از امام زمان خود جلو بزند یا عقب بماند، منحرف شده است. پس چرا در زمان حضرت علی (علیه السلام) ابوذر برخلاف حرکت امام خود با دستگاه خلافت درگیر شد و به ربذه تبعید شد؟ آیا حرکت ابوذر اشتباه بوده است و خارج از دین اسلام مرده است؟ مگر ولایتمداری نباید مانع از این کار ابوذر غفاری میشده است؟ مگر ما نمی‌گوییم اگر اعلم هم باشیم باید پشت سر علم‌دار بایستیم؟
پاسخ:
فرمایش شما درست است نباید از امام جلو زد؛ اما دو نوع جلو زدن داریم:
گاهی از امام جلو می‌زنیم و مورد مؤاخذه امام قرار می‌گیریم، این مورد، صحیح نیست، مثل جریان مارقین و اشعث بن قیس در جریان حکمیت.
گاهی از امام جلو می‌زنیم؛ ولی امام یا سکوت می‌کند یا این که چراغ سبز نشان می‌دهد. این مورد، مشکلی ندارد؛ چون امام به دلیل شرایط خودش سکوت می‌کند. وظیفه امام، سکوت است؛ ولی معلوم نیست وظیفه همگان سکوت باشد.
مثل جریان اباذر، در این جریان، امام به دلیل موقعیتش نمی‌تواند مخالفت علنی نماید؛ ولی در مقابل مخالفت اباذر نیز سکوت می‌کند و نسبت به ظلمی که به اباذر می‌شود، عکس العمل نشان می‌دهد. هنگامی که ابوذر رهسپار ربذه شد، امام علی (علیه السلام) و برخی از نزدیکانش ـ به رغم منع عثمان ـ به مشایعت او رفتند و امام علی (علیه السلام) در خطبه‌ای شیوا به ستایش از ابوذر و نکوهش از عثمان و یارانش پرداخت و این پشتیبانی امام علی (علیه السلام) از ابوذر، موجب مشاجره‌ای شدید میان امام علی (علیه السلام) و عثمان شد. (1)
در زمان ائمه دیگر نیز چنین اتفاقاتی افتاد. به عنوان نمونه، در زمان امام صادق (علیه السلام) با توجه به سکوت امام صادق (علیه السلام) زید بن امام سجاد (علیهما السلام) قیام کرد؛ ولی امام صادق (علیه السلام) از او به خوبی یاد کرد.
این به خوبی یاد کردن‌ها نشان می‌دهد که امام هم با کار آنان موافق بوده است؛ ولی خودش به دلایلی نمی‌توانسته است وارد عمل شود.
منابع:
1. یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 171؛ معتزلی، عبدالحمید بن هبة الله (ابن ابی الحدید)، شرح نهج البلاغه، ج 2؛ محمدی ری شهری، محمد، ترجمه عبدالهادی مسعودی، دانشنامه امیر المومنین، قم، انتشارات دارالحدیث، ج 3، ص 199.