سوال:
فرق کسی که تا بحال مرتکب گناهی نشده با کسی که توبه کرده از گناه چیه ؟؟؟
واگر کسی که گناه نکرده بهتر میتونه به مقامات معنوی برسه پس چرا روایت هست که کسی که توبه کنه مانند کسیه که اصلا گناهی مرتکب نشده؟؟؟
پاسخ:
با سلام و عرض تبریک به مناسبت مبعث پیامبر رحمت و اعیاد شعبانیه و سال نو؛
جناب سید رضی در نهج البلاغة این کلام را از امیرالمؤمنین علیه‌السلام نقل می‌کند که حضرت فرمودند: «ترک الذنب أهون من طلب المعونة»[1] ترجمه: گناه نکردن آسان‌تر از درخواست توبه است.
یا در حدیث دیگری امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «ترک الذنب أهون من طلب التوبة»[2] ترجمه: گناه نکردن آسان‌تر از درخواست توبه است.
ایشان دلیل این آسان‌تر بودن را نیز در ادامه همین حدیث بیان نموده‌اند: «وَ لَيْسَ كُلُّ مَنْ طَلَبَ التَّوْبَةَ وَجَدَهَا» ترجمه: اینگونه نیست که هر کسی که بخواهد توبه کند موفق به توبه شود.
نکته: باید دقت داشته باشیم که گناه نکردن آسان‌تر است. یعنی در مقایسه با توبه کردن معونه و زحمت کمتری دارد. و الا، این به معنای آن نیست که توبه کردن، امری محال و نشدنی باشد.
بر اساس حدیث امام صادق علیه‌السلام ترک گناه، از سنخ انجام ندادن و ترک و عدم است ولی توبه، از سنخ انجام دادن یک کاری =فعل= است؛ و انجام ندادن راحتتر از انجام دادن است؛ زیرا:
گاهی اوقات انسان به دلیل شیرینی گناه و لذت عمیق از آن، اصلا انگیزه‌ای برای توبه در خود نمی‌یابد؛ چون هر کاری که از انسان سر می‌زند نیاز به «انگیزه» دارد و تا انسان انگیزه‌ای برای انجام یک کاری نداشته باشد آن را انجام نخواهد داد. و عوامل گوناگونی دست به دست هم می‌دهند تا انسان انگیزه‌ای برای توبه نداشته باشد.
بعلاوه، چه بسا شرایط وجود انگیزه توبه در انسان حاصل باشد ولی انسان موفق به برآورده کردن شرایط توبه نگردد؛ زیرا، هر توبه‌ای از نظر خداوند مقبول نیست بلکه اولا، توبه کننده باید از گذشته خود پشیمان گردد؛ ثانیا، عزم بر ترک گناه کرده؛ ثالثا، گذشته را جبران کند.
و چه بسا، گناه از مواردی باشد که ما از آن پشیمان شده باشیم ولی عادت به آن، عزم بر ترک را در ما خشکانده باشد و یا حتی عزم بر ترک را هم داشته باشیم ولی جبرانش به مراتب دشوار و چه بسا غیر ممکن باشد؛ مثلا با ارتکاب گناه، عده‌ای از صراط مستقیم منحرف گشتند و ما دیگر نمی‌توانیم آنها را به راه راست برگردانیم.
نتیجه:
به دلیل مقدمات بالا، گناه نکردن آسان‌تر از توبه کردن خواهد بود؛ زیرا به فرموده امام صادق علیه‌السلام، گناه نکردن، از سنخ «ترک» و «عدم» است و توبه، از سنخ «فعل» و «انجام دادن» است و همانطور که تشریح شد، تحقق این «فعل» از «ترک» آن دشوارتر است.
[1]. نهج البلاغة، تحقیق صبحی صالح، قم: مؤسسه دارالهجرة، ۱۴۱۴ق، ص ۵۰۱.
[2]. کلینی، کافی، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق، چ چهارم، ج۸، ص ۳۸۵.