پرسش: اینکه گفته شود فلانی در فلان جلسه کاری کرد یا حرفی زد و بعد هم گفته شود که خیلی پررو بود که این حرف را زد و حرفش را مسخره کنند، غیبت است؟ برای مثال وقتی استاد سر کلاس حرف اشتباهی می زند و دیگران را به اشتباه می اندازد، آیا نمی توان پشت سرش حرف زد و گفت که این نظر اشتباه بود؟ تحقیق کردن در مورد افراد به چه صورت است؟ اگر در مواردی غیر از ازدواج و صرفا برای اینکه بدانیم شخصی دین داری و عقایدش به چه صورتی ست، در مورد او پرس و جو کنیم غیبت است؟
پاسخ:
غیبت چیزی جز این نیست. در واقع این نوع صحبت کردن پشت سر کسی، هم مصداق غیبت و هم مصداقِ تمسخر است که دو گناه از گناهان کبیره هستند. رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده اند: «ما كَرِهتَ أن تُواجِهَ أخاكَ فهُو غِيبَةٌ»؛ هر چيزى كه خوش ندارى رو به روى برادرت بگويى، آن غيبت است.» (۱)
پشت سر استاد یا هر کسی دیگری هم اگر به صورتی بیان کنید که از ایشان بدگویی شود، بله غیبت است. ولی روشن کردنِ یک مطلبِ حق بدگویی نیست. شما می توانید بدون بدگویی کردن از این افراد، به دفاعِ مستدل و منطقی بپردازید. و بهتر هم این هست که در حضور خود او این حرف زده شود. یعنی در همان کلاسی که این استاد چنین حرفی را می زند، صحبت کرده و اگر جواب منطقی و قانع کننده ای دارید، بیان کنید تا هم خودش روشن شود و هم تمام افرادی که این حرف را شنیده اند. در مقام مشورت برای ازدواج، یا کار و امثال اینها، غیبت مصداق پیدا نمی کند. ولی باید توجه داشته باشید که در همان حد و صرفا مسائل مرتبط بیان شود. یعنی اگر در مورد ازدواج از کسی سوال شد، فقط باید به بیان مطالبی بپردازد که به همین مسئله مربوط می شود و زیاده روی نکند. در غیر از این، اگر برای مسئله ی مهمی تحقیق می کنید و دانستنِ این اطلاعات ضرورتِ عقلایی و شرعی داشته باشد، قاعدتا نباید غیبت محسوب شود. چون اصولا در این مسائل اهمّ و مهم می شود. در غیر اینصورت و صرفا برای اینکه طرف را بشناسید، به نظر نمی رسد که بیان عیوب، بی اشکال باشد.
پی نوشت:
۱. محمدی ری شهری، محمد؛ حکمت نامه پیامبر اعظم؛ موسسه علمی دارالحدیث؛ قم ۱۳۸۶؛ ج ۹، ص ۱۲۸
http://askdin.com/comment/1038699#comment-1038699