پرسش: من چند وقت پیش کار بدی انجام دادم و بعد توبه کردم. اما امروز شخصی که از ماجرا مطلع بود آمد و آبروی من را برد. الان جلوی همه آبروی من رفته. از خداوند انتظار داشتم که از گناهم چشم پوشی کند، اما الان همه چیز تمام شده. چکار کنم؟
پاسخ: انسان توبه کار محبوب خداست و در این شکی نیست. این کلام قرآن است که «… إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ»؛ … خداوند توبه كاران و پاكيزگان را دوست مى دارد. (۱)
همچنین پاک شدن از گناه بعد از توبه و حفظ آبروی مومنِ توبه کار، یک واقعیت قطعی ست. امیرالمومنین علی (علیه السلام) فرمودند: «مَن تابَ تابَ اللّهُ علَيهِ و اُمِرَتْ جَوارِحُهُ أنْ تَسْتُرَ علَيهِ و بِقاعُ الأرضِ أنْ تَكْتُمَ علَيهِ و اُنْسِيَتِ الحَفَظَةُ ما كانتْ تَكتُبُ علَيهِ؛ هر كس توبه كند خداوند او را مى آمرزد و به جوارح او و جاى جاى زمين دستور داده مى شود كه آبروى او را حفظ كنند و عيبهايش را بپوشانند و گناهانى كه فرشتگان حافظ اعمال برايش نوشته اند، از ياد آنان برده مى شود.» (۲)
علامه طباطبائی (رحمه الله علیه) در ذیل آیه ی ۵۴ سوره نساء (وَ إِذَا جَآءَكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بَِايَتِنَا فَقُلْ سَلَمٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلَى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنكُمْ سُوءاً بِجَهَلَةٍ ثُمَّ تَابَ مِن بَعْدِهِ وَأَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ؛ و هرگاه كسانى كه به آیات ما ایمان دارند نزد تو آیند، پس بگو: سلام بر شما! پروردگارتان بر خودش رحمت را مقرّر كرده است كه هر كس از شما از روى نادانى كار بدى انجام دهد و پس از آن توبه كند و خود را اصلاح نماید، پس قطعاً خداوند، آمرزنده و مهربان است.)، می فرماید: «مقيد كردن كلمه "تاب" را به قيد "و اصلح"، براى اين است كه دلالت كند بر اينكه توبه وقتى قبول مى شود كه از روى حقيقت و واقع باشد؛ زيرا كسى كه حقيقتا به سوى خداى سبحان بازگشت نموده و به وى پناه برد، هرگز خود را به پليدى گناهى كه از آن توبه كرده و خود را از آن پاك ساخته، آلوده نمى كند، اين است معناى توبه؛ نه صرف اينكه بگويد:"اتوب الى اللَّه" و در دل، همان آلوده اى باشد كه بوده است. چگونه خداوند چنين توبه اى را قبول مى كند و حال آنكه خود فرموده: "وَ إِنْ تُبْدُوا ما فِي أَنْفُسِكُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يُحاسِبْكُمْ بِهِ اللَّهُ" (۳)
با توجه به تمام اینها، مسئله ای که برای شما پیش آمده از دو حال خارج نیست. یا اینکه به رغم چیزی که خودتان حس می کنید، توبه تان یک توبه ی واقعی و خالصانه نبوده؛ و یا اینکه خداوند بنا به مصالحی چنین آبروریزی را برای شما مقدر کرده، ولی در نهایت این به صلاح شما و مقدمه ی کمالتان است.
گاهی اوقات خداوند چنین مسائلی را برای بنده اش رقم می زند. در تاریخ نمونه های متعددی داریم که اولیاءالله در معرض آبروریزی قرار گرفته ولیکن در نهایت خداوند همه چیز را به نفعشان تغییر داده. ماجرای حضرت یوسف و حضرت مریم (سلام الله علیهما) نمونه هایی از این دست هستند و همانطور که اطلاع دارید، در نهایت همه چیز به نفع این بزرگواران تغییر کرد و چندین برابر عزت از دست رفته شان بازگشت.
سعی کنید با خودتان صادق باشید و توبه تان را مورد ارزیابی قرار دهید. اگر کوچکترین ناخالصی مشاهده کردید، توبه تان را کامل کنید و در غیر اینصورت نگران نباشید که خدا یار و یاور مومنان است.
همچنین توجه بفرمایید که پذيرفته شدن توبه ما به اين معنا نيست که ما دِين خود را اداء کرده ايم بلکه از اين جهت مطمئن به بخشش گناهان خود هستيم که خداوند متعال بر اساس بزرگ منشي و رحمت بي کران خود با گنهکاران و روسياهاني مانند ما رفتار مي کند. پس حتی اگر توبه تان واقعی ست، تلاش کنید که اولا از خداوند طلبکار و متوقع نباشید و ثانیا با اعمال صالح و نیک، گناه گذشته را جبران نمایید.
پی نوشت ها:
۱. سوره بقره، ۲۲۲
۲. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، مترجم شیخی، حمیدرضا، موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، قم ۱۳۸۹، ج ۲، ص ۱۳۷
۳. طباطبائی، محمد حسین؛ ترجمه تفسیر المیزان؛ مترجم موسوی همدانی، سید محمد باقر؛ دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین؛ قم، ۱۳۸۹؛ ج۴، ص۳۸۶.