پرسش:
سلام چرا حجاب نه از اصول دین است، و نه از فروع دین؟ چرا نماز جزء فروع دین بوده و اولین سوال در قیامت است، و قبولی همه اعمال در گرو آن است اما حجاب حتی از فروع دین نیست؟ مگر نه این است که حجاب باید بعد از نماز می آمد؟
پاسخ:
ببینید اصول دین که اصلا از سنخ باورهاست و هیچ کدام از تکالیف رفتار جزء اصول دین نیست، از جمله حجاب که در اصول دین نمی گنجد، چون حجاب از سنخ رفتار است، و همچنین اصول و فروع دین، امری نیست که به صورت مشخص و شمرده شده در روایات آمده باشد بلکه امری است که با توجه به شاخصه های تحلیلی به این صورت تبیین شده است؛ آنچه که به عنوان فروع آمده مهمترین و شاخص ترین تعالیم است، اما جدای از این فروع، ما واجبات بسیاری داریم؛ یعنی اینگونه نیست که واجبات دین ما در همین فروع ده گانه منحصر باشد، بلکه مهمترین واجبات به عنوان فروع دین طرح شده است.
اما اینکه چرا حجاب در جایگاه نماز تبیین نشده و مانند نماز اینقدر بر آن تأکید نشده است، خب باید توجه کرد که این تأکیدات بر نماز که در دین آمده به منظور بالا بردن جایگاه نماز بوده است، نه پایین آوردن جایگاه سایر واجبات از جمله حجاب! ضرورت و وجوب حجاب هم در جای خودش محفوظ بوده و بیان شده است، مانند اینکه قرآن آن را مایه طهارت قلب انسان می داند: «ذلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَ قُلُوبِهِن»؛ آن(درخواست از ورای حجاب) برای قلوب شما مردان و قلوب زنان پاکیزه تر است.(1)
این تأثیرات برای روشن شدن اهمیت و وجوب حجاب کفایت می کند، اما اینکه چرا از فروع شمرده نشده، یا اینکه چرا در قرآن پس از امر به نماز، اشاره ای به حجاب نشده سخن دیگری است که لطمه ای به وجوب حجاب نمیزند.
این که قرآن کریم بلافاصله بعد از نماز باید به چه عبادتی اشاره کند را فقط خداوند می داند، ما باید با تحلیل به دنبال چرایی آن باشیم که مثلا چرا عموما بعد از نماز به زکات اشاره شده است، اما نمیتوانیم در خصوص صحت و سقم آن ابراز نظر کنیم، اینکه مثلا قرآن کریم معمولا به همراه نماز به زکات اشاره می کند خب نشان از یک تفاهم و ارتباطی میان این دو است، شاید اصلا بحث ارزش گذاری در میان نباشد!! این ها را ما به این سادگی نمیتوانیم ابراز نظر کنیم.
بنابراین این که نماز به عنوان اولین سوال روز قیامت مطرح شده است به خاطر اهمیت و تأثیر آن در سایر رفتارهاست، لذا ما نمیتوانیم سایر عبادات را با آن قیاس کنیم اگرچه همگی در جای خود واجب بوده و تأثیراتی هم دارند، اما آنچه انسان را به صورت مجموعی در مسیر درست نگه داشته و از بدی ها باز میدارد همین نماز است، که در روایات به عنوان عمود و نگهدارنده دین بیان شده؛ طبیعتا با چنین نقض پررنگی، چنین جایگاهی برای آن طبیعی خواهد بود اما سایر عبادت ها علی رغم مفید و موثر بودنشان چنین تأثیر عمیقی ندارند.
پی نوشت ها:
1. احزاب:53/33.