پرسش:
چرا خداوند در مقابل گناه زیاد حزب شیطان صبر می کند؟
پاسخ:
فلسفه این را می توان در سنت استدراج جستجونمود
سنت «امهال « و «استدراج» که از آیات قرآن به دست می آید، ارتباط مستقیم با زندگی ظالمان و کافران و مهلت و فرصت آنها برای زندگی دارد.
رفاه پى در پى و مهلت دادن براى گناه - که در فرهنگ قرآنى به آن «استدراج و امهال» گفته مىشود - خود،کیفر اعمال آنان است که کیفراخروى را نیز به دنبال دارد.
الف) استدراج؛ یعنى، امداد اهل باطل در جهت باطل و سرازیر کردن نعمتهاى دنیا بر آنان تا قدم به قدم و درجه به درجه بر کفر و ظلم خود بیفزایند و استحقاق عذاب الهى را بیابند.
پارهاى از آیات بر این سنت دلالت دارد: «فلما نسوا ما ذکّروا به فتحنا علیهم ابواب کل شىء حتى اذا افرحوا بما اوتوااخذناهم بغته فاذاهم مبلسون فقطع دابرالقوم الذین ظلموا؛ همین که آنچه را به یادشان آورده بودیم به فراموشى سپردند، درهاى همه را بر آنان گشودیم و چون به آنچه یافته بودند ،شادمان شدند ،ناگهان بگرفتیم شان و یکباره درمانده و نومید شدند و گروهى که ستم مىکردند ریشهکن شدند»(1)
و نیز فرمود:« ولولا ان یکون الناس امّه واحده لجعلنا لمن یکفر بالرحمن لبیوتهم سقفا من فضّه و معارج علیها یظهرون ولبیوتهم ابوابا و سررا علیها یتکؤون و زخرفا و ان کل ذلک لمّا متاع الحیاه الدنیا والاخره عند ربک للمتقین؛
واگر نه آن بود که همه مردم در انکار خداوند امتى واحد شوند (همه کافر شوند) قطعاً براى خانههاى آنان که به خداى رحمان کفر مىورزیدند، سقفها ونردبانهایى از نقره که به آنها بالا روند قرار مىدادیم و براى خانههایشان نیز درها و تختهایى که بر آنها تکیه زنند و زر و زیورهاى دیگر نیز [قرارمىدادیم] همه اینها جز متاع زندگى دنیا نیست و آخرت پیش پروردگار تو براى پرهیزگاران است »(2)
استدراج سه منشأ (فلسفه) دارد:
1- استدراج نتیجه وضعى رفتار خود کافران و ظالمان است. حالت طبیعى گرایش به دنیا جمع و تصاحب دنیا است. پس در واقع استدراج دامى است که آنان خود براى خود پهن کرده و در آن گرفتار مىشوند.
2- برخى از کفار و ظالمان هستند که لیاقت سعادت اخروى را به کلى از دست دادهاند: والاخره عند ربک للمتقین؛ و آخرت پیش پروردگار تو براى پرهیزگاران است (3).
اینان اگر در این دنیا عمل نیکى انجام دهند، پاداش آن عمل نیک در همین دنیا به آنها داده مىشود تا ظلمى متوجه آنان نشده باشد. اما بهره آنها از رحمت الهى، فقط در همین دنیاى فانى است؛ چرا که لیاقت سعادت اخروى را از دست دادهاند.
3- استدراج، خود نوعى امتحان محسوب مىشود؛ هم امتحان براى کافران و ظالمانى که گرفتار استدراج مىشوند و هم امتحان براى مؤمنانى که نعمتهاى دنیوى کافران را مشاهده مىکنند و شکى به دل راه نمىدهند.
ب ) امهال؛ یعنى، مهلت دادن. خداوند متعال براى رعایت یک سلسله مصالحى، در عقوبت اهل باطل تعجیل نمىکند؛ بلکه به آنان فرصت و مهلت مىدهد.
امورى را مىتوان به عنوان فلسفه امهال نامبرد:
1- امهال همان فلسفه استدراج باشد:
خداوند مىفرماید: «ولایحسبن الذین کفروا انما نملى لهم خیر لانفسهم انما نملى لهم لیزدادوا اثما و لهم عذاب مهین؛ کسانى که کفر ورزیدند مپندارند که مهلتى که به آنان مىدهیم برایشان خوب است. فقط مهلتشان مىدهیم تا گناهشان بیشتر شود و عذابى خوارکننده دارند»(4).
پی نوشت ها:
1. انعام(6)آیه 44 و 45
2. زخرف(43) آیه 35 - 33 . براى مطالعه بیشتر ر.ک: سوره اعراف، آیات 95، 182 و 183 - سوره رعد، آیه 32 - سوره قلم، آیات 44 و45
3. زخرف(43) آیه 35
4. آل عمران(3)آیه 178
دیدگاه جدیدی بگذارید