آیا برکت به زندگی قابل آموختن است؟

پرسش:
آیا برکت به زندگی قابل آموختن است؟ راهش چیست؟ اگر آموختنی نیست و افاضه فیض الهی است و به بعضی تعلق می گیرد هم بفرمایید .
پاسخ:
انسان برای اینکه به برکت دست یابد، می‌بایست علل و عوامل آن را شناسایی کند، البته برای ایجاد و نیز حفظ برکت در چیزی شناخت موانع نیز ضروری است؛ زیرا علت تام، زمانی شکل می‌گیرد که مقتضی موجود و موانع مفقود باشد. پس اگر مقتضی شناسایی و ایجاد شود ولی موانع ناشناخته بماند یا برطرف نشود، برکتی ایجاد نخواهد شد و حفظ و صیانت نمی‌شود. بنابراین شناخت اسباب و عوامل ایجادی و موانع آن لازم و ضروری است چنان که تحقق بخشیدن به عوامل و برطرف کردن موانع ضرورت دارد.
در اینجا به مهم‌ترین و اصلی ترین علل و عوامل مادی و معنوی ایجاد برکت به شکل فراگیر و کلی اشاره می‌شود:
1. ایمان
برکت ارتباط تنگاتنگی با خدا و ایمان به او دارد؛ زیرا برکت به معنای خیر الهی به بنده از طریق داوم بخشی به خیری و کثرت آن است. بنابراین،‌ در ذات برکت، ایمان به خدا نهفته است. کسی خواهان برکت است که باور داشته باشد که خداوند منشأ خیر و افزایش و کثرت و تداوم آن است. از این رو در آیات قرآنی به صراحت از رابطه مستقیم ایمان به خدا و برکت، سخن به میان آمده است.
خداوند در این باره می‌فرماید: «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى ءَامَنُواْ وَاتَّقَوْاْ لَفَتَحْنَا عَلَيْهِم بَرَكَاتٍ مِّنَ السَّمَاءِ وَالأَرْضِ(1) اگر اهل آبادى ‌ها ايمان مىآوردند و تقوا می‌داشتند، بركت هايى را از آسمان و زمين، بر آنان مى گشاديم»
2.تقوا
خداوند در آیات ابتدایی سوره طلاق بر نقش تقوا در افزایش روزی و بهره مندی شخص از نعمت و خیر الهی از جایی که گمان نمی‌کند، تاکید می‌کند و مردم را به تقوا تشویق و ترغیب می‌کند تا برکت را در آن بجویند. خداوند در این باره می‌فرماید:
« وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً *وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدْراً (2)
و هر كس از خداوند پروا كند، خداوند، برايش راه خروجى [ از مشكلات] قرار مى دهد و او را از جايى كه گمان نمى كند، روزى مى بخشد؛ و هر كس بر خدا تكيه كند، او برايش بس است. خداوند، كار خويش را به سامان مى‌رساند. به يقين، خداوند براى هر چيزى، اندازه‌اى قرار داده است.»
همین مطلب را با گزارشی از قوم یهود مورد اشاره قرار داده و می فرماید:
«وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُوا التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِمْ مِنْ رَبِّهِمْ لَأَكَلُوا مِنْ فَوْقِهِمْ وَمِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ ۚ مِنْهُمْ أُمَّةٌ مُقْتَصِدَةٌ ۖ وَكَثِيرٌ مِنْهُمْ سَاءَ مَا يَعْمَلُونَ (3) واگر آنان، تورات و انجيل و آنچه را از سوى پروردگارشان بر آنان نازل شده بود، بر پا مى داشتند، از بالاى سر و از زير پاهايشان [از نعمت هاى الهى] برخوردار مى شدند. برخى از آنان، گروهى ميانه رو و بيشترشان، زشت كردار بودند.»
پس اینکه مردم اگر تقوا داشته باشند خیر و برکت از آسمان و زمین به سوی مردم می‌آید و آنان از برکات معنوی و مادی الهی بهره مند می‌شوند، خود گواه روشنی است که تقوا از مهم‌ترین علل و عوامل کسب روزی و نیز برکت در زندگی و نعمت هاست.
3- صدقه دادن
با بخشش و انفاق مال، برکت مال فزونی می یابد. امیرالمومنین (علیه السلام) می فرمایند: «بَرَكَةُ الْمَالِ‏ فِي الصَّدَقَة (4) برکت مال در صدقه دادن است.»
«باغبان زان می‌برد شاخ مضر
تا بیابد نخل قامتها و بر
می‌کند از باغ دانا آن حشیش
تا نماید باغ و میوه خرمیش
می‌کند دندان بد را آن طبیب
تا رهد از درد و بیماری حبیب
پس زیادتها درون نقصهاست
مر شهیدان را حیات اندر فناست»(5)
4. یاد خدا
عامل دیگر ایجاد برکت در زندگی یاد و نام خدا در کارها است. در این زمینه امام رضا (علیه السلام) به نقل از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) می فرماید:
«قالَ اللّه‏ عَزَّوَجَلَّ: اِذا قالَ العَبدُ: «بِسمِ اللّه‏ِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ» قالَ اللّه‏ ـ جَلَّ جَلالُهُ ـ : بَدَاَ عَبدى بِاسمى، وَ حَقٌّ علىَّ اَن اُتـَمِّمَ لَهُ اُمورَهُ و اُبارِکَ لَهُ فى اَحوالِهِ(6) خداوند فرمود: هرگاه بنده بگوید: بسم اللّه‏ الرحمن الرحیم، خداى متعال می گوید: بنده من با نام من آغاز کرد. بر من است که کارهایش را به انجام رسانم و او را در همه حال، برکت دهم.»
5-سحرخیزی و شب زنده داری
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «السَّحُورُ بَرَكَة (7) سحرخیزی مایه برکت است.»
6-تلاوت قرآن
امیرالمومنین(علیه السلام) میفرمایند:
«الْبَيْتُ‏ الَّذِي‏ يُقْرَأُ فِيهِ الْقُرْآنُ وَ يُذْكَرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِ تَكْثُرُ بَرَكَتُه (8) خانه ای که در آن قرآن خوانده شود و ذکر خدا در آن برده شود برکتش زیاد می شود.»
7- آسانگيرى در خريد و فروش‏
هر كس كه اقدام به داد و ستد مى ‏كند بويژه كسى كه داد و ستد را پيشه خود ساخته، شايسته است از تنگ نظرى و پافشارى كردن در قيمت پرهيز كند؛ چرا كه سختگيرى در معاملات نشانه پستى روح و دنائت نفس است.
پيشوايان بزرگوار اسلام، سهل المعامله بودن را موجب بركت يافتن كسب دانسته اند.
از توصيه ‏هاى امام باقر(علیه السلام) این است که: «تَبَرَّكُوا بِالسُّهُولَةِ(9) با آسانگيرى- در معاملات- بركت بجوييد.»
8-سلام كردن هنگام ورود به منزل
پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «اِذَا دَخَلَ اَحَدُكُمْ بَیتَهُ فَلْیسَلِّمْ فَاِنَّهُ ینْزِلُهُ الْبَرَكَةَ؛ (10) هر گاه یكی از شما داخل خانه می شود، باید سلام كند كه این كار، باعث نزول بركت به آن خانه خواهد شد.»
اما موانع
1-سستی ورزیدن در خواندن نماز
حضرت فاطمه زهراعلیها السلام می فرماید كه از پدرم رسول خدا (صلی الله علیه وآ له) پرسیدم: «كسی كه در خواندن نماز سستی بورزد و در اقامه آن كوتاهی كند، چگونه است؟» آن حضرت فرمود: «چنین شخصی به شانزده خصلت در دنیا و آخرت، مبتلا می شود: پیامد نخست از پیامدهای منفی دنیایی بی توجهی به نماز، این است كه «یرْفَعُ اللهُ الْبَرَكَةَ مِنْ رِزْقِهِ (11) خداوند بركت را از روزی او برمی دارد. پیامد دوم آن این است كه «یرْفَعُ اللهٌ الْبَرَكَةَ مِنْ عُمْرِهِ خداوند، بركت را از عمر او می گیرد.»
2.اسراف
امام صادق (علیه السلام) فرمود: «اِنَّ مَعَ الْاِسْرَافِ قِلَّةُ الْبَرَكَةِ (12) اسراف كردن، باعث كم شدن بركت می شود.»
3-دشنام دادن
امام باقر (علیه السلام) فرموده است: «مَنْ فَحَشَ عَلَی اَخِیهِ الْمُسْلِمِ نَزَّعَ اللهُ مِنْهُ بَرَكَةَ رِزْقِهِ وَ وَكَّلَهُ اِلَی نَفْسِهِ وَ اَفْسَدَ عَلَیهِ مَعِیشَتَهٌ (13) كسی كه به برادر مسلمان خود دشنام دهد، خداوند بركت را از روزی او برمی دارد و او را به خودش واگذار می كند و زندگی اش را تباه می سازد.»
پی نوشت:
1.اعراف/69.
2.طلاق/2-3.
3.مائده/66.
4. ليثى واسطى، على بن محمد، عيون الحكم و المواعظ( لليثي)، ص195،دار الحديث‏، قم‏، 1376 ش‏.
5.مولوی.
6.ابن بابويه، محمد بن على، الأمالي( للصدوق)،ص174،كتابچى‏، تهران‏،1376 ش‏.
7.کلینی، محمد بن یعقوب(321ق)، الکافی،ج4، ص95، دارالکتب الاسلامیه، تهران،1407.
8.همان،ج2،ص499.
9.ج5، ص151، دارالکتب الاسلامیه، تهران،1407.
10.مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏، بحار الأنوار( ط- بيروت)،ج73،ص7،دار إحياء التراث العربي‏، بيروت،‏1403 ق‏.
11.ابن طاووس، على بن موسى‏، فلاح السائل و نجاح المسائل‏، بوستان كتاب‏، قم‏،1406 ق‏.
12.کلینی، محمد بن یعقوب(321ق)، الکافی،ج4، ص55، دارالکتب الاسلامیه، تهران،1407.
13.همان،ج2،ص326.

http://www.askdin.com/showthread.php?t=63415&p=993910&viewfull=1#post993910