پرسش:
در مورد حقانیت امیر المومنین(علیه السلام) و مذهب تشیع چگونه باید تحقیق کرد؟
پاسخ:
اثبات حقانیت مذهب تشیع در گرو اثبات حقانیت و خلافت بلا فصل حضرت علی(علیه السلام) است و برای تحقیق در مورد امیر المومنین(علیه السلام) دو راه را می توان پیشنهاد داد:
راه اول: مطالعه دلایل حقانیت امیر المومنین(علیه السلام)؛ در این زمینه باید به کتب روایی شیعه و حتی اهل سنت مراجعه کرد، البته در برخی کتابها، روایات اهل سنت نیز استخراج شده است. کتب تاریخی نیز در این زمینه راه گشاست.
راه دوم: مطالعه احادیث ایشان و تدبر در آنهاست؛ این راه نیز بدون توجه به مسائل تاریخی و اختلافات بین مذاهب، عظمت و بزرگی امام را می رساند و اگر با دیگران مقایسه شود نیز این عظمت بیشتر روشن می شود. در این زمینه و برای روشن تر شدن این مقام والا، مراجعه به روایات مدح ایشان توسط رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) بسیار مفید است، روایاتی مانند: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِيٌّ بَابُهَا فَمَنْ أَرَادَ الْعِلْمَ فَلْيَأْتِ الْبَابَ»؛ من شهر علم هستم و علی درب این شهر است، پس هر کس بخواهد وارد شهر علم شود باید از درب آن وارد شود.(1) و یا روایتی که اصبغ بن نباته از حضرت امیرالمومنین(علیه السلام) نقل می کند که حضرت فرمود: «إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ(صلی الله علیه و آله) عَلَّمَنِي أَلْفَ بَابٍ مِنَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ مِمَّا كَانَ وَ مِمَّا هُوَ كَائِنٌ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ كُلُّ بَابٍ مِنْهَا يَفْتَحُ أَلْفَ بَابٍ فَذَلِكَ أَلْفُ أَلْفِ بَابٍ حَتَّى عَلِمْتُ عِلْمَ الْمَنَايَا وَ الْبَلَايَا وَ فَصْلَ الْخِطابِ»؛ پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) هزار باب از حلال و حرام، آنچه در گذشته واقع شده و آنچه در آینده تا قیامت اتفاق می افتد را به من آموخت که از هر باب آن، هزار باب دیگر بر من گشوده می شود، تا جایی که یک میلیون باب علم برای من باز شد و علم منایا، بلایا و فصل خطاب را دانستم.(2)
برای دو راه مذکور، کتابهای زیادی وجود دارد که در ادامه به برخی از این کتب اشاره می شود:
کتابهای مفید در مورد راه اول:
1. فروغ ولایت؛ نوشته حضرت آیت الله سبحانی، انتشارات صحیفه.
2. دانشنامه امیر المومنین علیه السلام؛ آیت الله ری شهری.
3. الغدیر؛ علامه امینی. البته این اثر شریف ترجمه و تلخیص هم شده و در یک جلد به چاپ رسیده است.
4. جاذبه و دافعه امام علی علیه السلام؛ شهید مطهری.
5. سیمای امام علی به روایت اهل سنت؛ ترجمه محمد امینی.
6. امام علی صدای عدالت انسانی؛ جرج جرداق.
7. المراجعات؛ سید عبد الحسین شرف الدین.
کتابهای مفید برای راه دوم:
1. نهج البلاغه؛ بهترین منبع برای شناخت حضرت است که یکی از بهترین ترجمه های آن، ترجمه مرحوم دشتی است. برای فهم بهتر فرازهای این کتاب شریف مراجعه به شرحها نیز مفید است که یکی از بهترین و روان ترین شرحهای نهج البلاغه، کتاب «پیام امام امیر المومنین علیه السلام» نوشته حضرت آیت الله مکارم شیرازی است.
2. غرر الحکم و درر الکلم؛ ترجمه سید هاشم رسولی.
اما اگر انسان بخواهد بین دو دیدگاه قضاوت کند، نیاز به یک سری مقدمات دارد که اگر این مقدمات را نداشته باشد، نه تنها دیدن دیدگاه های مختلف سودی به حال او ندارد، بلکه ممکن است انسان را سردرگم کرده و به جایی نرساند. بنابراین بررسی اختلافات و شبهات برای همه مفید نیست، بلکه برای برخی بررسی کلیات دو مذهب یا دین و برای برخی دیگر ورود در جزئیات لازم است. با فرض اینکه انسان این مقدمات را داشته باشد، بهترین راه دیدن منابع دو دیدگاه متفاوت است؛ قرآن در اینباره می فرماید:
«الَّذينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِكَ الَّذينَ هَداهُمُ اللَّهُ وَ أُولئِكَ هُمْ أُولُوا الْأَلْبابِ»؛ همان كسانى كه سخنان را مى شنوند و از نيكوترين آنها پيروى مى كنند آنان كسانى هستند كه خدا هدايتشان كرده، و آنها خردمندانند.(3) آیت الله مکارم ذیل این آیه می فرماید:
«اين دو آيه كه به صورت يك شعار اسلامى درآمده، آزادانديشى مسلمانان، و انتخابگرى آنها را در مسائل مختلف بخوبى نشان مى دهد. نخست مى گويد:" بندگان مرا بشارت ده" و بعد اين بندگان ويژه را به اين صورت معرفى مى كند كه" آنها به سخنان اين و آن بدون در نظر گرفتن گوينده و خصوصيات ديگر گوش فرا مى دهند و با نيروى عقل و خرد بهترين آنها را بر مى گزينند" هيچگونه تعصب و لجاجتى در كار آنها نيست، و هيچگونه محدوديتى در فكر و انديشه آنها وجود ندارد، آنها جوياى حقند و تشنه حقيقت، هر جا آن را بيابند با تمام وجود از آن استقبال مى كنند».(4)
پی نوشت ها:
1. على بن موسى، امام هشتم عليه السلام، صحيفة الإمام الرضا عليه السلام، 1جلد، كنگره جهانى امام رضا عليه السلام - مشهد، چاپ: اول، 1406 ق، ص58.
2. مفيد، محمد بن محمد، الإختصاص، 1جلد، الموتمر العالمى لالفية الشيخ المفيد - ايران ؛ قم، چاپ: اول، 1413 ق، ص383؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات في فضائل آل محمّد صلّى الله عليهم، 1جلد، مكتبة آية الله المرعشي النجفي - ايران ؛ قم، چاپ: دوم، 1404 ق، ج1، ص305.
3. زمر: 18.
4. مكارم شيرازي، ناصر،(1374)، تفسير نمونه، اول، تهران، دارالكتب، ج19، ص412.
http://www.askdin.com/showthread.php?t=39006&p=992196&viewfull=1#post992196