پرسش: چه عقوبتی در انتظار کسانی ست که خداوند را به سخره گرفته و جوک می سازند؟ و وظیفه مومنین در برابر این افراد چیست؟ برخی افراد از طرفی توهین و پرخاش می کنند، و از طرف دیگر به امور دینی و معنوی مثل نذری دادن و امثال اینها می پردازند. با این افراد چگونه برخورد کنیم؟
پاسخ: در مورد مقدسات، خصوصا باریتعالی، اهانت کردن، حتی برای شوخی و مزاح جائی ندارد. انسان با افرادی هم سطح و هم شأنِ خودش می تواند شوخی کند؛ آن هم در حد متعادل و با رعایت ادب و نزاکت. قرآن کریم سرانجام افرادی که نسبت به مقدسات و پروردگارشان توهین می کنند را در آیات ابتدائی سوره مبارکه بقره به وضوح بیان کرده و عاقبتشان جز تباهی و نابودی نیست.
«... خدا [است كه] ريشخندشان مى كند و آنان را در طغيانشان فرو مى گذارد تا سرگردان شوند؛ آنها كساني هستند كه هدايت را با گمراهي معاوضه كرده اند و (اين) تجارت براي آنها سودي نداده، و هدايت نيافته اند؛ آنها همانند كسي هستند كه آتشي افروخته (تا در بيابان تاريك راه خود را پيدا كند) ولي هنگامي كه آتش اطراف خود را روشن ساخت خداوند (طوفاني ميفرستد و) آن را خاموش ميكند، و در تاريكي وحشتناكي كه چشم كار نميكند آنها را رها ميسازد؛ آنها كر، گنگ و كورند بنابراين از راه خطا باز نميگردند... » (۱)
در آیه ۱۱۰ از سوره مبارکه انعام هم عواقب مشابهی برای این افراد بیان شده.
اما نسبت به وظیفه ما در مقابل چنین کسانی، باز هم قرآن تکلیف را روشن کرده و فرموده: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَكُمْ هُزُوًا وَلَعِبًا مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَالْكُفَّارَ أَوْلِيَاءَ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ؛ اي كسانيكه ايمان آورده ايد، افرادي كه آئين شما را بباد استهزاء و بازي ميگيرند، از اهل كتاب و مشركان، دوست و تكيه گاه خود انتخاب نكنيد، و از خدا بپرهيزيد، اگر ايمان داريد.» (۲)
و در سوره مبارکه نساء هم می فرماید: «وَقَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ أَنْ إِذَا سَمِعْتُمْ آيَاتِ اللَّهِ يُكْفَرُ بِهَا وَيُسْتَهْزَأُ بِهَا فَلَا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّكُمْ إِذًا مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جَامِعُ الْمُنَافِقِينَ وَالْكَافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعًا؛ و البته [خدا] در كتاب [قرآن] بر شما نازل كرده كه هر گاه شنيديد آيات خدا مورد انكار و ريشخند قرار مى گيرد، با آنان منشينيد تا به سخنى غير از آن درآيند؛ چرا كه در اين صورت شما هم مثل آنان خواهيد بود. خداوند منافقان و كافران را همگى در دوزخ گرد خواهد آورد.» (۳)
غیر از اینکه این افراد را نباید به عنوان دوست و همراه انتخاب کرد، در درجه دوم وظیفه ما نهی از منکر است. در برخورد با چنین مواردی اگر شرایط امر به معروف و نهی از منکر وجود دارد، حتما باید اینکار را انجام داده و اجازه ندهید که این قبیل توهین ها، به اسم شوخی و لطیفه انجام شود. در غیر اینصورت حتی الامکان خودتان مجلس را ترک کنید تا در گناه شریک نباشید.
گاهی اوقات هم برخی افراد به واقع منکر مقدسات نیستند، ولی در شرایط خاص و یا تحت فشارهای زندگی، دچار ناامیدی شده و اطلاعاتشان هم به قدری نیست که منشاء مشکلات را درک کنند؛ بنابراین در این شرایط شروع به توهین یا پرخاش کرده و زمانی که حالشان بهتر می شود، به امور معنوی روی می آورند. این رفتارهای دوگانه، معمولا ناشی از جهل و نداشتن یک چارچوب و معیار صحیح برای دسته بندی اطلاعات درست و غلط است. انسان چیزی را می داند، در کنارش چیز دیگری را هم می شنود و نمی تواند درست و غلط را درک کند. قدر متیقن اینست که توهین و بی احترامی به مقدسات، اگر عالما و عامدا انجام شود، حتما چنین مشکلاتی را در پی دارد؛ اما به هرحال پروردگار مهربان، افراد با تمام شرایط و موقعیتشان قضاوت خواهد کرد.
در این موارد، اگر حس می کنید صحبت کردن با ایشان و نهی از منکر اثری دارد، حتما اینکار را انجام دهید. ایشان را به نحو غیر مستقیم تشویق کنید تا در مسائل دینی مطالعه کرده و بین دانسته ها و شنیده هایش یک نظم منطقی و حقیقی ایجاد کند. در غیر اینصورت شما تکلیفی ندارید و لازم نیست با ایشان ارتباط صمیمانه داشته باشید.
پی نوشت ها:
۱. سوره بقره، آیات ۱۵ تا ۱۸
۲. سوره مائده، ۵۷
۳. سوره نساء، ۱۴۰
http://www.askdin.com/showthread.php?t=63046&p=990291&viewfull=1#post990291