برای رسیدن به تجرد باید چه کارهایی انجام دهیم؟

سوال
برای رسیدن به مراتب عالی تجرد باید چه کارهایی انجام دهیم؟

پاسخ:

به عنوان مقدمه پاسخ به سوالتان لازم است تعریفی نسبت به سه مرتبه تجرد خیالی و تجرد عقلی و تجرد فوق عقلی داشته باشیم.

اولین مرتبه تجرد، تجرد از ماده است که به آن تجرد برزخی یا خیالی می گویند. در این مرتبه نفس از حجاب ماده رهایی یافته و می تواند اشیاء را بدون وساطت ماده ادراک کند. مثال آن خوابهایی است که ما می بینیم در حقیقت تمامی آنچه ما در خواب مشاهده می کنیم نمونه ای از ادراکات نفس در مرتبه تجرد خیالی است.

دومین مرتبه تجرد، تجرد عقلی است و آن رهایی از تمامی صورتها است. در این مرتبه نفس برای ادراک معانی نیازی به شکل و صورت آنها ندارد . به عنوان مثال معنای محبت یک مفهوم عقلی است که تجرد کامل عقلانی دارد و ادراک آن نیازمند صورت خاصی نیست.

سومین مرتبه تجرد تجرد فوق عقلی است که قلب حائز آن است. فرق این قسم تجرد با تجرد عقلانی در این است که محدود به حد و رسم خاصی نیست یعنی فراتر از تمامی حدود و اندازه هاست و نفس آدمی در این مرتبه می تواند به ادراک شهودی معانی که بیرون از حد و رسم است نائل شود. به عنوان مثال شهود اسماالله در قلب عارف در این مرتبه صورت می گیرد.

براین اساس باید گفت این سوال که چگونه می توان به تجرد خیالی و عقلی و یا فوق عقلی رسید سوال چندان فنی و پخته ای نیست . زیرا نفس یکایک ما در حال حاضر نیز حائز هر سه مرتبه تجرد خیالی و عقلانی و فوق عقلانی می باشد و چنین نیست که نفوس ما با همه گناهانی که انجام داده ایم محروم از این اقسام تجرد باشد.

منتهی اگر سوال شما این است که چه کار کنیم تا حاکمیت و غلبه تجرد عقلانی و فوق عقلانی نفوس ما بیشتر از تجرد خیالی وی باشد در جواب گوییم که بهترین دستورالعمل نفس برای رهایی از مراتب مادی و تجرد برزخی آن اولا تهذیب باطن بواسطه اهتمام به شرعیات و اخلاقیات و ثانیا تفکر و کسب علوم و معارف است .

در حقیقت نفس آدمی بواسطه عمل به شرعیات و اخلاقیات زمینه لازم را برای ترقی از عالم ماده و صعود به عوالم مافوق خیال فراهم می سازد و سپس با تفکر و تدبر در آیات نظام هستی که مهترین دستورالعمل قرآن کریم نیز هست این بذر سعادت را شکوفا ساخته و می تواند مراتب عالی تجرد عقلانی و فوق عقلانی را یکی پس از دیگری بپیماید.

پس به طور خلاصه اگر بخواهیم پاسخ به سوال شما را جمع بندی کنیم باید بگوییم که تقویت بعد عقلانی و فوق عقلانی نفس در گرو چهار امر است:

1- اهتمام به شرعیات اعم از عمل به واجبات و ترک محرمات
2- اهتمام به اخلاقیات بواسطه کسب فضایل اخلاقی و دوری از رذائل اخلاقی
3- تفکر و تدبر در یکایک آیات نظام هستی
4-کسب علم و معرفت بواسطه تحصیل معارف الهی و مطالعه تفاسیر گوناگون قرآن و روایات و تقویت بنیه اعتقادی

http://www.askdin.com/showthread.php?t=59527&p=957055&viewfull=1#post957055