سؤال:
وقتی خداوند می‌تواند از مجازات گناهان چشم‌پوشى كند، چه گونه با اين مطلب كه عذاب گناه از عواقب خود عمل است، قابل جمع است؟
پاسخ:
معنای تکوینی اعمال این نیست که با عامل دیگری از بین نرود. به عنوان مثال، خاصیت تکوینی آتش، ایجاد حرارات است. اما عامل دیگری به نام آب می تواند این اثر تکوینی را از بین ببرد. شفاعت هم در فردای قیامت نقش همان آب را دارد در مواجه با اثر تکوینی گناهان.
و یا معنای تکوینی این نیست که آن عامل در ایفای اثر مستقل باشد. در واقع بر اساس توحید افعالی ما معتقدیم که اشیا در ایجاد اثرات تکوینی خود مستقل نیستند. اگر اتش ایجاد حرارت می کند، در ایفای این اثر، مستقل نیست بلکه باذن الله است. لذا در جریان سوزاندن حضرت ابراهیم علیه السلام، خداوند این اثر را از او گرفت
و یا خاصیت تکوینی چاقو بریدن است. ولی چاقو در بریدن مستقل نیست؛ بلکه به اذن الله است. به همین دلیل، در جریان ذبح حضرت اسماعیل (علیه السلام)، این خاصیت از آن گرفته شد.
در فردای قیامت مجازات ها اگر چه اثر تکوینی اعمال ماست ولی آن اعمال در ایفای آن آثار مستقل نیستند . بلکه باذن الله می باشند. لذا اگر انسان مستعد باشد و تمام پل ها را خراب نکرده باشد عاملی به نام شفاعت به اذن الهی مانع از کارگر افتادن مجازات ها خواهد شد.