پرسش: توبه از حق الناس و غیبت پشت سر دیگران به چه صورتی ست؟ آیا غیبت های قبلی را خدا می بخشد؟ چطور می توان غیبت را جبران کرد؟
پاسخ: برای توبه کردن هیچوقت دیر نیست و در هر زمانی که پشیمانی حاصل شده و انسان تصمیم جدی بر ترک گناه بگیرد، خداوند او را بخشیده و مورد عفو و رحمت قرار می دهد. اما برخی گناهان غیر از حق الله، انسان را درگیر حق الناس هم می کنند. گناهانی مثل غیبت و تهمت، از این قبیل هستند. پس باید حق الناس را هم جبران کنید تا توبه تان کامل شود.
جبران غیبت به این صورت است که اگر این حرف به گوش مُغتاب (کسی که از او غیبت شده) رسیده و او مطلع است، از او عذرخواهی کرده و حلالیت بطلبید؛ اما اگر به گوشش نرسیده، با هدایای معنوی برایش جبران کنید.
امام صادق (علیه السلام) فرموده اند: ««فَإِنِ اغْتَبْتَ فَبَلَغَ الْمُغْتَابَ فَاسْتَحِلَّ مِنْهُ فَإِنْ لَمْ تَبْلُغْهُ وَ لَمْ تَلْحَقْهُ فَاسْتَغْفِرِ اللَّهَ»؛ اگر غیبت کسی را کردی و او با خبر شد باید از او طلب حلیت کنی ولی اگر مطلع نشد برایش طلب مغفرت کن. (۱)
و رسول گرامی اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمودند: «كفّارَةُ الاغتِيابِ أن تَستَغفِرَ لِمَنِ اغتَبتَهُ ؛ كفّاره غيبت، اين است كه براى شخصى كه از او غيبت كرده اى، آمرزش بطلبى.» (۲) به این صورت که اعمال صالحی انجام داده و ثوابش را به ایشان هدیه کنید. این هدایا باعث می شود که حق ایشان جبران شده و توبه ی شما کامل شود.
اما در مورد دروغگویی، اگر دروغی که گفته اید، به کسی ضرری وارد کرده و یا حق کسی را ضایع کرده، یا آبروی او را برده باشد، باید ضرر را جبران کرده و حق و آبروی طرف را به او برگردانید؛ حتی اگر منجر به رفتن آبروی خودتان شود. اما در صورتی که با گفتنِ واقعیت، حقی جبران نشده و فایده ای بر اینکار مترتب نمی شود، با هدایای معنوی جبران کنید.
پی نوشت ها:
۱. نوری، حسین بن محمد تقی؛ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ انتشارات موسسه آل البیت لاحیاء التراث؛ بیروت؛ ۱۴۰۸؛ ج ۹؛ ص ۱۱۸
۲. محمدی ری شهری، محمد؛ حکمت نامه پیامبر اعظم؛ موسسه علمی دارالحدیث؛ قم ۱۳۸۶؛ ج ۹، ص ۱۴۴.