سؤال:
آیا مشورت کردن اگر مستلزم اعتراف به گناه باشد واجب است و می خواستم بدانم مشورت کردن اگر موجب ناراحتی و نگرانی و رنجش فرد مشاور شود بخصوص اگر والدین باشد حکمش چیست؟ آیا می توان بدون مشورت با توکل به خدا تصمیم بگیریم؟
پاسخ:
در پاسخ به سؤال اولتان باید عرض کنیم که فاش كردن گناه و ابراز آن، خود گناهي ديگر است و انسان حق ندارد به گناه خود در مقابل ديگران اعتراف نمايد. و بايد انسان تا مي تواند فقط در خلوت و در محضر خاي بخشنده و مهربان اعتاف به گناه و توبه نمايد و گناه خود را فاش كند و در مشاوره نيز لازم به گفتن اسرار و جزئيات گناه نيست بلكه به صورت كلي هم كه گفته شود كسي كه متخصص اين امور باشد متوجه مي شود و در هر صورت اگر در موردي نياز به باز شدن مطلب بود خود انها در خواست توضيح مي كنند آن گاه در چنين موردي چون بخاطر ضرورت و حل مشكل است فاش كردن اسرار در حد ضرورت شرعا هم اشكال ندارد و بطور كلي بايد بدانيد كه قانوني در شرع داريم كه مي گويد الضرورات تبيح المحذورات يعني هر گاه كار به حد ناچاري و اضطرار رسيد امر حرام در آن مورد خاص شرعا حلال مي شود از باب مثال اگر كسي براي نجات جانش مجبور به خوردن چيز حرام مانند گوشت حيوان مرده شد به اندازه ضرورت ونجات از مرگ براو حلال است و يا در امور اخلاقي اگر راست گفتن موجب مفسده بزرگ و مهمي مانند قتل مي شود در اين جا همه فقها مي فرمايند راست گفتن جايز نيست و دروغ اشكال ندارد.
مورد سوال هم اگر افشاء اسرار و گناهي كه مرتكب شده براي حل مشكل روحي و رواني و معالجه آن ضروري باشد اشكال ندارد گفتني است كه افشا ء بايد نزد ادم متخصص و كسي كه رعايت امانت را در حفظ اسرار مردم داشته باشد واقع شود و معمولا كساني كه مشاور هستتند اين جهت را مراعات مي كنند.
اما درپاسخ به سؤال دوم باید عرض نماییم که مشورت و مشاوره با دیگران از سفارشات دینی ناب است. در روایتی امام علي (عليه‌السلام) مي‌فرمايد: «مَا اسْتُنْبِطَ الصَّوَابُ بِمِثْلِ الْمُشَاوَرَة» (1)؛ «راه حق و صواب از هيچ جا بهتر از مشاوره به دست نمى آيد». پدر و مادر همیشه یار و یاور فرزندانشان در امور زندگی می باشند و بهترین پناهگاه عاطفی هستند بنابراین ممکن است ملجأ مناسبی در مشکلات باشند ولی اگر بیان یک سری از مسائل برای ایشان منجر به آزرگی خاطر شود و از طرفی پدر و مادر سواد کافی در حل چنین مشکلاتی نداشته باشند و فقط غصه دار شوند بهتر است فرزندان این مسائل را با متخصصین و مشاورین مربوطه مطرح نمایند تا بتوانند بهترین تصمیم را بگیرند.
پس از تصمیم گیری توصیه به توکل شده است: شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلين؛ در كارها با ايشان مشورت كن و چون قصد كارى كنى بر خداى توكل كن، كه خدا توكل كنندگان را دوست دارد (2).
-----------------------------------------------------
پی نوشت:
1. تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحكم و درر الكلم، قم: دار الكتاب الإسلامي، 1410ق، ص687.
2. آل عمران: 159.
پاسخ:
در پاسخ به سؤال اولتان باید عرض کنیم که فاش كردن گناه و ابراز آن، خود گناهي ديگر است و انسان حق ندارد به گناه خود در مقابل ديگران اعتراف نمايد. و بايد انسان تا مي تواند فقط در خلوت و در محضر خاي بخشنده و مهربان اعتاف به گناه و توبه نمايد و گناه خود را فاش كند و در مشاوره نيز لازم به گفتن اسرار و جزئيات گناه نيست بلكه به صورت كلي هم كه گفته شود كسي كه متخصص اين امور باشد متوجه مي شود و در هر صورت اگر در موردي نياز به باز شدن مطلب بود خود انها در خواست توضيح مي كنند آن گاه در چنين موردي چون بخاطر ضرورت و حل مشكل است فاش كردن اسرار در حد ضرورت شرعا هم اشكال ندارد و بطور كلي بايد بدانيد كه قانوني در شرع داريم كه مي گويد الضرورات تبيح المحذورات يعني هر گاه كار به حد ناچاري و اضطرار رسيد امر حرام در آن مورد خاص شرعا حلال مي شود از باب مثال اگر كسي براي نجات جانش مجبور به خوردن چيز حرام مانند گوشت حيوان مرده شد به اندازه ضرورت ونجات از مرگ براو حلال است و يا در امور اخلاقي اگر راست گفتن موجب مفسده بزرگ و مهمي مانند قتل مي شود در اين جا همه فقها مي فرمايند راست گفتن جايز نيست و دروغ اشكال ندارد.
مورد سوال هم اگر افشاء اسرار و گناهي كه مرتكب شده براي حل مشكل روحي و رواني و معالجه آن ضروري باشد اشكال ندارد گفتني است كه افشا ء بايد نزد ادم متخصص و كسي كه رعايت امانت را در حفظ اسرار مردم داشته باشد واقع شود و معمولا كساني كه مشاور هستتند اين جهت را مراعات مي كنند.
اما درپاسخ به سؤال دوم باید عرض نماییم که مشورت و مشاوره با دیگران از سفارشات دینی ناب است. در روایتی امام علي (عليه‌السلام) مي‌فرمايد: «مَا اسْتُنْبِطَ الصَّوَابُ بِمِثْلِ الْمُشَاوَرَة» (1)؛ «راه حق و صواب از هيچ جا بهتر از مشاوره به دست نمى آيد». پدر و مادر همیشه یار و یاور فرزندانشان در امور زندگی می باشند و بهترین پناهگاه عاطفی هستند بنابراین ممکن است ملجأ مناسبی در مشکلات باشند ولی اگر بیان یک سری از مسائل برای ایشان منجر به آزرگی خاطر شود و از طرفی پدر و مادر سواد کافی در حل چنین مشکلاتی نداشته باشند و فقط غصه دار شوند بهتر است فرزندان این مسائل را با متخصصین و مشاورین مربوطه مطرح نمایند تا بتوانند بهترین تصمیم را بگیرند.
پس از تصمیم گیری توصیه به توکل شده است: شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلين؛ در كارها با ايشان مشورت كن و چون قصد كارى كنى بر خداى توكل كن، كه خدا توكل كنندگان را دوست دارد (2).
-----------------------------------------------------
پی نوشت:
1. تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحكم و درر الكلم، قم: دار الكتاب الإسلامي، 1410ق، ص687.
2. آل عمران: 159.