پرسش: آیا اغراق گویی و آب و تاب دادن به تعریف دروغ محسوب میشود؟
پاسخ: فراروی از واقع گویی و زیاده روی در توصیف سه مرحله دارد:
مرحله اول مبالغه است. مبالغه یعنی گفتن چیزی که عقلا و عادتا ممکن است.
مرحله دوم اغراق است. اغراق یعنی گفتن چیزی که عقلا ممکن اما عادتا محال است.
مرحله سوم غلو است. غلو یعنی گفتن چیزی که عقلا و عادتا محال است.
وجه مشترک هر سه اینها دروغ بودن آنها است. چرا که مرزهای واقعیت در هر سه در نوردیده شده است. البته اغراء به جهل در همه اینها به یک اندازه نیست. اغراء به جهل به معنای دادن اطلاعات نادرست و جاهل نگاه داشتن دیگری است. شاید در غلو یا اغراق اغراء به جهل به ندرت اتفاق بیفتد. چراکه مخاطب متوجه دروغ بودن حرف میشود. اغراء به جهل یکی از مبانی حرمت کذب است.
علاوه بر تفاوتی که میان اغراق و مبالغه و غلو وجود دارد انگیزه های گوینده از به کار گیری آنها هم متفاوت است. اغراق و مبالغه گاهی اوقات به عنوان یکی از صنایع ادبی به کار میرود که برای تاثیرگذاری بیشتر بر مخاطب و زیباسازی کلام از آن استفاده میشود. در این موارد معمولا قرینه ای بر مبالغه آمیز بودن کلام وجود دارد. مثلا استفاده از کاف تشبیه در زبان عربی و یا کلماتی مانند همچون، گویا و ..... میتواند غیر واقعی بودن تشبیه و توصیف را برساند. البته گاهی نیز اغراق و مبالغه به قصد فریب مخاطب و واقعی جلوه دادن توصیف به کار میرود.
به هر حال اغراق گویی اگر به هدفی عقلائی انجام شود(مانند آنچه در شعر انجام میشود) و قرینه بر مبالغه آمیز بودن کلام آورده شود دروغ محسوب نمی شود و اشکالی ندارد. اما اگر قرینه ای آورده نشود و اغراق در لباس واقع گویی خود را نشان دهد دروغ و حرام محسوب میشود.
http://www.askdin.com/showthread.php?t=64813&p=1014790&viewfull=1#post10...