پرسش:
فرزند من دائما از من درخواست هایی دارد که انجام آنها واقعا در توان من نیست. فلان چیز را بخر، فلان جا بریم و .....
بعضی هاش هم به صلاحش نیست که بخوام انجام بدم.سوالم اینه که آیا میتونم به او وعده بدم که بعدا انجام میدهم در حالی که واقعا قصد انجام آن را ندارم؟
چون معمولا فراموش میکنه و قضیه ختم به خیر میشه.
پاسخ:
معصومین(علیهم السلام) به وعده ای که به دیگری میدهند به عنوان یک نوع بدهی نگاه میکنند که بر عهده خود قرار داده اند. امام رضا(علیه السلام) میفرمایند:
«إِنَّا أَهْلُ بَيْتٍ نَرَى وَعْدَنَا عَلَيْنَا دَيْناً كَمَا صَنَعَ رَسُولُ اللَّه؛ ما خاندانى هستيم كه همچون پيغمبر وعده خود را همچون بدهی می دانيم».(1)
این روایت اهمیت وفای به وعده را میرساند و نشان میدهد وعده ای که توان بر انجام آن و یا نیت وفای به آن وجود ندارد را نباید داد. دادن چنین وعده ای علاوه بر اینکه فرد را به خلف وعده مبتلا میکند دروغ محسوب میشود. چرا که کسی که وعده میدهد در ضمن به مخاطب القا میکند که نیت انجام و عمل به آن را دارد و وقتی واقعا این قصد را نداشته باشد دروغ گفته است.
وعده دروغین به کودکان علاوه بر تبعات فوق یک اثر بد تربیتی نیز برای آنها به دنبال دارد. امام کاظم(علیه السلام) میفرمایند: «إِذَا وَعَدْتُمُ الصِّغَارَ فَأَوْفُوا لَهُمْ فَإِنَّهُمْ يَرَوْنَ أَنَّكُمْ أَنْتُمُ الَّذِينَ تَرْزُقُونَهُمْ؛ وقتی به کودکان وعده میدهید به آن عمل کنید چراکه آنها شما را رازق خود میپندارند.»(2)
مطابق این روایت، گویا در کودکی یک خدا انگاره شکل می‌گیرد. این خداانگاره تا حد زیادی برگرفته از رفتار والدین و بزرگترها است. والدین با وفای به وعده و تامین به موقع نیازهای کودکشان می‌توانند اعتماد کودک را جلب نماید که در این صورت یک خدا انگاره مثبت در فرد شکل می‌گیرد. این خدا انگاره در کودکی میتواند زمینه برای یک باور صحیح را نسبت به خداوند و اعتماد به او را به وجود آورد. در بزرگسالی نیز میتواند سخاوت را برای فرد به ارمغان بیاورد.
حضرت علی(عليه‌السلام) می‌فرمايند:
«لا يَصْلَحُ مِنَ الْكِذْبِ جِدٌّ وَ لا هَزْلٌ وَ لا أَنْ يَعِــدَ أَحَــدُكُــمْ صَبِيَّةً ثُمَّ لا يَفي لَهُ إِنَّ الْكَذِبَ يَهْدي إِلَي الْفُجُورِ وَالْفُجُـــورُ يَهْــدِي إِلَــــي النّارِ؛ دروغ چه جدی و چه شوخی ناپسند است و مصلحت نيست كسی به فرزند خود وعده‌ای بدهد و وفا نكند؛ زيرا دروغ انسان را به هرزگی و بی‌بند و بـاری می‌كشــانــد كه نتيجـه آن آتش جهنـم است.»(3)
پی نوشت ها:
1. ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول، مصحح: غفارى، على اكبر، قم، جامعه مدرسین، ص446.
2. ابن فهد حلی(841ق)، عدة الداعي و نجاح الساعي، دارالکتب الاسلامی، ص84.
3. شیخ حر عاملی، محمد بن حسن(1104ق)، وسائل الشیعة، قم، موسسه آل البیت، وسائل الشيعه، ج8، ص577.
http://www.askdin.com/showthread.php?t=64845&p=1015770&viewfull=1#post10...