پرسش: من درباره جنگ و جهاد چند سوال داشتم:
الف. اگر مسلمانی به استخدام ارتش در کشورهای دیگر درآمده باشد و ارتش آن کشور وارد جنگ با کشورهای اسلامی شود، وظیفه او چیست؟ اگر از شرکت در جنگ تمرد کند ممکن است به جرم خیانت اعدام شود.
ب. کسی که هدفش از حضور در جنگ وطن پرستی و دفاع از وطن نه رضایت و دستور خداوند باشد، اگر در چنین جنگی کشته شود شهید محسوب میشود؟
ج. وقتی دو کشور مسلمان وارد جنگ میشوند باید انگیزه ای غیر از انگیزه های دینی داشته باشند. چون هر دو مسلمان هستند و نمی توان به نیت الهی مسلمان دیگری را کشت. بنابراین اگر قرار باشد انگیزه مقدسی در چنین جنگ هایی وجود داشته باشد آن انگیزه چیست؟
پاسخ:
الف. جنگ و کشتار مسلمانان در ردیف کفر به خداوند معرفی شده است.
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) میفرمایند: «قِتالُ المسلمِ كُفْر؛ جنگ با مسلمان کفر است.»(1)
در روایت دیگری از آن حضرت نقل شده است:
«إِذَا الْتَقَى الْمُسْلِمَانِ بِسَيْفِهِمَا عَلَى غَيْرِ سُنَّةٍ فَالْقَاتِلُ وَ الْمَقْتُولُ فِي النَّارِ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ هَذَا الْقَاتِلُ فَمَا بَالُ الْمَقْتُولِ قَالَ لِأَنَّهُ أَرَادَ قَتْلًا؛ هر گاه دو مسلمان، بدون دليلى از سنّت، به روى هم شمشير بكشند، قاتل و مقتول هر دو در آتش اند. عرض شد: اى رسول خدا! قاتل درست، اما مقتول چرا؟ فرمود: چون او هم قصد كشتن داشته است».(2)
بنابراین هیچ ضرورتی نمی تواند مجوز شرکت در قتال مسلمین باشد. ممکن است بگویید سرباز ارتش در این موارد مضطر است و بالاجبار باید در این جنگ شرکت کند.
اضطرار تا زمانی میتواند حرامی را حلال کند که به ریخته شدن خون و کشتن دیگری منجر نشود. اما در صورتی که بخواهد مستلزم چنین کاری شود نباید به آن عمل شود حتی اگر جان خود فرد در خطر قرار گیرد. به عنوان مثال فردی شما را تهدید میکند که اگر دیگری را نکشی من تو را خواهم کشت. شما نمی توانی به خاطر اضطرار دست به قتل بزنی!
امام صادق(علیه السلام) میفرمایند:
«إِنَّمَا جُعِلَتِ التَّقِيَّةُ لِيُحْقَنَ بِهَا الدَّمُ فَإِذَا بَلَغَ الدَّمَ فَلَيْسَ تَقِيَّةٌ؛ تقیه بدان جهت تشریع شده است تا توسط آن خون افراد حفظ شود پس زمانی که تقیه منجر به ریختن خون دیگری شود ، جایز نمی باشد».(3)
بنابراین به طور کلی یک مسلمان نباید در کشورهای دیگر چنین شغل هایی را بپذیرد که باعث شود جان دیگر انسان ها را به خطر اندازد.
ب. یکی از اقسام جهاد در اسلام، جهاد دفاعی است. جهاد دفاعی به معنای پیکار با دشمن به هدف دفاع از اسلام و مسلمانان و سرزمین های اسلامی است. بنابراین در صورتی که سرزمین های اسلامی مورد هجمه قرار گیرد و خوف و خطر بر اسلام و مسلمین استیلا پیدا کند جهاد دفاعی واجب میشود که همان دفاع از وطن است همراه با انگیزه الهی.
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) میفرمایند: «مَنْ قُتِلَ دُونَ مَظْلِمَتِهِ فَهُوَ شَهِيدٌ ثُمَّ قَالَ يَا أَبَا مَرْيَمَ هَلْ تَدْرِي مَا دُونَ مَظْلِمَتِهِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ الرَّجُلُ يُقْتَلُ دُونَ أَهْلِهِ وَ دُونَ مَالِهِ وَ أَشْبَاهِ ذَلِك؛ هر کس در راه دفاع از خودش کشته شود، شهيد است. آيا مي داني دفاع از خود یعنی چه؟ ... کسي که در راه حفظ خانواده و مالش و مانند آن کشته شود.»(4)
بنابراین دفاع از وطن با انگیزه الهی تعارضی ندارد و میتواند در یک راستا قرار گیرد.
ج. در برخی موارد و به هدف اصلاح و یا خاموش کردن آتش فتنه جنگ با مسلمان جایز است. در قرآن آمده است:
«وَ إِنْ طائِفَتانِ مِنَ الْمُؤْمِنينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُما فَإِنْ بَغَتْ إِحْداهُما عَلَى الْأُخْرى فَقاتِلُوا الَّتي تَبْغي حَتَّى تَفيءَ إِلى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُما بِالْعَدْلِ وَ أَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطين؛ و هر گاه دو گروه از مؤمنان با هم به نزاع و جنگ پردازند، آنها را آشتى دهيد و اگر يكى از آن دو بر ديگرى تجاوز كند، با گروه متجاوز پيكار كنيد تا به فرمان خدا بازگردد و هر گاه بازگشت (و زمينه صلح فراهم شد)، در ميان آن دو به عدالت صلح برقرار سازيد و عدالت پيشه كنيد كه خداوند عدالت پيشگان را دوست می دارد».(5)
بنابراین قتال با مسلم به دستور خداوند و همراه با نیت الهی نیز متصور است.
منابع:
- پاينده، ابوالقاسم(1363ش)،نهج الفصاحة، دنیای دانش، تهران، ص598.
- شیخحرعاملی،محمدبن حسن(1104ق)،وسائل الشیعة،قم،موسسه آل البیت، ج15، ص148.
- کلینی، محمد بن یعقوب(329 ق)الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج2، ص220.
- شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، محقق و مصحح، موسوی خرسان، حسن، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق، ج6، ص167.
- حجرات/ 9.
- http://www.askdin.com/showthread.php?t=64526&p=1012321&viewfull=1#post10...