چگونگی طرح سؤال در جلسات خواستگاری

پرسش:
در جلسه خواستگاری از چه راه هایی طرف مقابل را بشناسیم؟
 

پاسخ:
چگونگی شناخت طرف مقابل در فرایند انتخاب همسر
پی بردن به شناخت واقعی همسر و نوع شخصیت و تفکرات وی، تابع متغیرهای گوناگونی است و نمی توان به سهولت و با یک نگاه و یا صحبت معمولی، به این مهم دست یافت. باید بدانید شناخت واقعی طرف مقابل به هیچ وجه با گفتگوی دو نفره، سؤال و جواب کلیشه ای و یا چندبار نشست و برخاست و رفت و آمد خانوادگی و یا تحقیق از چند نفر مشخص نمی شود. برخی افراد تبحر زیادی در ظاهرسازی دارند و به راحتی می توانند با حرّافی و چرب زبانی، دروغ گویی، پنهانکاری و... حقیقت را پنهان کنند و یا حقیقت را جور دیگری جلوه دهند و نهایتاً به مقصودشان برسند؛ به همین خاطر، گاهی برخی شناخت ها تنها از طریق اجرای آزمون های روانشناختی و نیز تحقیق از افراد آگاه به دست می آید. می توانید برای آگاهی از شخصیت خود و طرف مقابل، بعد از آشنایی اولیه در جلسات خواستگاری به اتفاق او و با اطلاع خانواده ها به مراکز مشاوره ای و خدمات روانشناختی معتبر مراجعه کنید و با کمک گرفتن از مشاوران ازدواج و روانشناسان با تجربه و اجرای تست های مختلف شخصیت، از خصوصیات شخصیتی هم و نیز از میزان تناسب خود با طرف مقابل تان، اطلاع حاصل فرمایید.

روش های شناخت همسر
معمولاً سه روش برای شناخت همسر و تشخیص ملاک ها و معیارهای ازدواج وجود دارد که عبارتنداز:
الف) تحقیق از افراد آگاه = 50 ٪
ب) آزمون های روان شناختی = 30 ٪
ج) گفت و گو های دختر و پسر در جلسات خواستگاری = 20 ٪
همان طور که می بینید بیشترین سهم شناخت را تحقیق از افراد آگاه به خود اختصاص داده است. تحقیق، پرس و جو و بررسی ویژگی های فکری، اخلاقی، شخصیتی و رفتاری و جایگاه، موقعیت و شرایط خانوادگی فرد مورد نظر از گذشته های دور تا به حال و در موقعیت های مکانی و زمانی مختلف که شخصیت طرف در آن شکل گرفته است از اهمیت ویژه ای برخوردار است و شما را در تصمیم گیری نهایی کمک خواهد نمود.

گفتگوی دوطرفه
گفتگوی دوطرفه در حد خودش مهم است و یکی از مهمترین راه های شناخت افراد و پی بردن به خصوصیات شخصیتی ویژگی های اخلاقی افراد، به حساب می آید.
امام علی (علیه السلام) در این باره می فرماید: «تَكَلَّمُوا تُعْرَفُوا فَإِنَّ الْمَرْءَ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِه» (1)؛ «حرف بزنید تا شناخته شوید، چرا که شخصیت هر انسانی در زیر زبانش نهفته است».
با دقت در نحوی سخن گفتن افراد، می توان بخشی از شخصیت آنان را دریافت؛ مثلاً انسان با نزاکت و با ادب هیچگاه زبانش را به سخنان زشت و ناپسند و یا الفاظ نامناسب نمی آلاید. رفتار و عملکرد افراد نیز علامت دیگری برای شناخت شخصیت آنها است. پایبندی به اصول اخلاقی، احترام به دیگران، نظم در کارها، نحوه راه رفتن، لباس پوشیدن و دیگر امور شخصی و اجتماعی، نشانگر چگونگی شخصیت و ویژگی های اخلاقی افراد است.
به قول سعدی شیرازی:

تا مرد سخن نگفته باشد *** عیب و هنرش نهفته باشد

توجه به دوستان فرد، یکی دیگر از راه‏های شناخت شخصیت و خصوصیات و ویژگی های اخلاقی اوست. در روایت آمده است که رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «الْمَرْءُ عَلَى دِينِ خَلِيلِهِ وَ قَرِينِه» (2)؛ «‏آدمی به آیین و کیش دوست خویش است». روش زندگی فرد را دوست او تعیین می کند از این روی امام علی (علیه السلام) می فرماید: «هرگاه وضع شخصى بر شما نامعلوم شد و دین و آیین او را نشناختید، به دوستانش بنگرید. اگر اهل دین و آیین الهى اند، او نیز پیرو آیین خدا است».

تو اول بگو با كیان دوستی *** كه تا من بگویم كه تو كیستی

باید ببینیم که فرد در گذشته و حال با چه کسانی روابط دوستانه و صمیمانه دارد؛ چون معمولاً افراد با هم فکران خود معاشرت می کنند، پس با شناسایی دوستان نزدیک فرد، می توان خود فرد را بهتر و بیش‏تر شناخت. در ضمن برای شناخت شخصیت طرف مقابل تان و میزان پایبندی او به مسائل دینی، حلال و حرام الهی، می توانید در خصوص گذشته وی تحقیق کنید و از خانواده، بستگان و دوستانی که آن فرد را می شناسند و سال‏ها با او رفت و آمد داشته‏اند، از دوستان دوران مدرسه، معلمان و مربیان و... به روحیات و اخلاق او پی ببرید؛ علاوه بر این، وقتی انسان چند مرتبه با کسی رفت و آمد کند، خواهی نخواهی به روحیاتش پی خواهد برد؛ چون هیچ کس نمی تواند صفت اخلاقی و خصوصیت شخصیتی و یا مطلبی را به مدت طولانی در درون خودش پنهان سازد، بالاخره روزی آن را بروز و یا فاش خواهد ساخت.

با این شیوه هایی که خدمت تان عرض کردیم، تا حدود خیلی زیادی می توان شناخت نسبتاً جامعی از طرف مقابل تان پیدا کنید و بفهمید که فردی که شما قصد ازدواج با او را دارید، به درد ازدواج با شما می خوردید یا نه؟

شیوه های تحقیق
راه های تحقیق عبارتنداز:
1. شناسایی ویژگی های فردی و صفات خانوادگی فرد مورد نظر از طریق بستگان نزدیک؛
2. تحقیق از روحیات فرد به وسیله خویشان و همسایگان او؛
3. تحقیق از دوستان نزدیک او؛ حتی می توانید از دوستان دوران کودکی، دوران تحصیل و... تحقیق کنید.
تحقیق از دوستان قدیمی، هم کلاسی های دوران مدرسه، هم محلی ها و همسایه ها و بررسی عملکرد طرف مقابل در گذشته و حال، تا حدود زیادی نشانگر ادامه همان روند در آینده است.
4. از طریق مدیران، مسئولان مافوق و معلمان او؛
5. از افرادی که او را می شناسند، حتی افرادی که رابطه خوبی با او ندارند و یا احیاناً خصومت و دشمنی بین آنها وجود دارد؛
6. تحقیق در محل کار.
اگر این نوع تحقیقات خود را تکمیل کنید خیلی راحت می توانید به خصوصیات اخلاقی و شخصیتی طرف مقابل تان پی ببرید. تحقیق از گذشته عملاً راه هر گونه ظاهرسازی و فریب را می بندد. حتی می توانید از برخی از افراد مطمئن و یا بستگان تان بخواهید تا وی را مدتی زیر نظر بگیرند و یا طرح دوستی با او بریزند و معاشرت خود را با او افزایش دهند تا به خصوصیات اخلاقی و ویژگی های شخصیتی طرف پی ببرند.

با اجرای برخی آزمون های روانشناختی توسط مشاوران و روانشناسان ازدواج نیز می توان لایه های پنهان شخصیت طرف مقابل تان را بهتر بشناسید و با خلق و خوی وی آشنا شوید.
اگر نتایج این سه راه مثبت بود و صحت و سلامت ازدواج تان به تأیید رسید و شما نیز با فرد مورد نظر در معیارها و ملاک های ازدواج بیشترین تناسب را داشتید، آنگاه می توانید با او ازدواج کنیدو به پاکی و طهارت وی و سلامت ازدواج تان ایمان داشته باشید.
مطمئن ترین راه رسیدن به جمع بندی نهایی استفاده از مشاوره پیش از ازدواج(Pmc) می باشد. شما نیز بهتر است با مراجعه حضوری به مراکز مشاوره‌ای و خدمات روانشناختی معتبر و گفتگو با مشاوران و روانشناسان باتجربه از مشاوره پیش از ازدواج(Pmc) بهره بجویید و از صحت و سلامت ازدواج تان مطمئن گردید. این طوری می توانید زودتر و راحت تر به نتیجه برسید و همسر آینده تان را درست انتخاب کنید.

چگونگی طرح سؤال در جلسات خواستگاری
از منظر روانشناختی تقریباً نیمی از حرف هایی که در جلسات خواستگاری بین دختر و پسر رد و بدل می شود، بیان برخی ایده آل ها و آرزوهای طرفین است و واقعیت خارجی ندارد و ضمانت اجرایی هم نخواهد داشت؛ چرا که افراد عمدتاً برای جلب دل طرف مقابل و دریافت پاسخ مثبت و یا موجه جلوه دادن خود، سعی می کنند آرزوها و آیده آل های خود را مطرح کنند و یا گاهی خود را موافق و موجه نشان دهند تا اوضاع به نفع خودشان رقم بخورد.
البته گاهی ممکن است خود افراد از این موضوع هم اطلاع نداشته باشند و ناآگاهانه و بدون خواست قبلی و بدون انگیزۀ دروغگویی این گونه برخورد اغراق آمیز، تصنعی و غیر واقعی کنند.

برای حل این مشکل و پی بردن به مقصود واقعی طرف مقابل می توان علاوه بر طرح سؤالات مستقیم از روش «طرح سؤالات معکوس» استفاده کرد.
برای درک این مسئله به این مثال توجه کنید: مثلاً شما فردی اهل سفر و مسافرت هستید و حداقل ماهی یکبار باید به سفری هر چند کوچک بروید؛ بنابراین تمایل دارید همسر آینده تان نیز دارای چنین روحیه ای باشد و با شما در سفرها همراهی کند. برای اینکه از نظرِ واقعی طرف مقابل تان مطلع شوید و پاسخ صادقانه ای از ایشان دریافت کنید می توانید، بپرسید:
«اگر همسر آینده شما اهل سفر و مسافرت نباشد و در این زمینه با شما همراهی نکند، نظر شما چیست؟»
در صورتی که طرف مقابل جواب موافق بدهد و چنین برداشت کند که شما اهل سفر کردن نیستید و بگوید که من هم اهل مسافرت نیستم، شما توانسته اید به پاسخ مورد نظرخود دست یابید و حال آنکه اگر سئوال می کردید که آیا شما اهل سفر هستید؟ جواب «بله» می شنیدید و طرف مقابل را به درستی نمی شناختید.

به دل نشستن!
اساساً آنچه در ازدواج مهم است این است که شما با فردی که می خواهید ازدواج کنید در ملاک ها و معیارهای اساسی ازدواج و نه معیارهای خودساخته بیشترین تناسب و همخوانی را داشته باشید، اصلاً و ابداً لازم نیست که طرف مقابل تان کاملاً به دل تان بنشیند و مطابق صد در صد با شما داشته باشد.
دانستن همین موضوع به صورت طبیعی، نظر شما را نسبت به طرف مقابل تان جلب می کند و علاقه شما را نسبت به او بر می انگیزاند؛ همان طور که وقتی شما به مغازه ای می روید و لباسی را می بینید که هم رنگ، طرح و مدل دوخت آن مورد پسند شماست و هم اندازه آن متناسب به تن و اندام شماست و هم قیمت آن مناسب است، طبیعتاً بیشتر راغب می شوید که آن را خریداری کنید و به تن خود بپوشید. در مورد طرف مقابل تان نیز باید به همه جوانب وجودی او توجه کنید و تناسب در ملاک ها و معیارهای اساسی ازدواج را مد نظر قرار دهید تا بتوانید به جمع بندی نهایی برسید.

قضاوت ظاهری و عجولانه از روی ظاهر افراد!
اساساً قضاوت کردن در مورد افراد فقط از روی ظاهر آنها قضاوت سطحی و نادرستی است؛ ضمن اینکه زیبایی ظاهری زمانی معنا و مفهوم پیدا می کند که به زیبایی های ظاهری در کنار زیبایی های باطنی توجه شود.
چه بسیار افرادى که به رغم داشتن جمال زیبا و چهره ای جذاب و دلربا، گرفتار تکبر، غفلت و غروراند و یا به انحراف کشیده شده اند و در منجلاب فساد و تباهی دست و پا می زند!! و چه بسیارند افرادی که علی رغم اینکه از قیافه ظاهری زیبایی برخوردار نبوده اند منشأ خیر و برکت شده اند و باعث رشد و تعالی خویش و جامعه بشریت گردیده اند.
این قضیه شواهد خوبی نیز در تاریخ دارد؛ لقمان حکیم که چنان عظمت دارد که سوره ای در قرآن به نام او آمده است، فردی سیاه چهره بود؛ به گونه ای که می گویند مدتی او را به بردگی گرفته بودند و از او به عنوان برده استفاده می کردند. چنین فردی با این قیافه ظاهری به جایی رسید و به اندازه ای از فهم و علم و حکمت رسید که سخنان حکیمانه او در قالب آیات قرآن، مطرح شده اند. این، پیشرفت و موفقیت کمی نیست.(3) سقراط، استاد افلاطون و ارسطو، آنقدر زشت بوده که می گویند صورت او بیشتر شبیه میمون بود، تا آدمیزاد. همۀ مورخان گفته اند که سقراط مردی بسیار زشت رو بوده است. سر او طاس، صورت او پهن و گرد، و چشمان او فرورفته و بی حرکت بود و دماغی بزرگ و در عین حال کوفته داشته است که بر روی آن لکه ای واضح دیده می شده است.(4)
با این حال او نابغۀ زمان خود بود و در تمام طول تاریخ بشر از میان حکما و فلاسفه کمتر شخصیتی مانند او پیدا شده است.

به طو کلی در ازدواج باید به همۀ ابعاد وجودی طرف مقابل توجه شود و بیشتر از همه به سیرت و خلق و خوی او توجه شود؛ چون زیبایی ظاهری به مرور زمان عادی می شود، اما این خُلق و خوی و اخلاق وی می باشد که دائماً شما با آن روبرو خواهید شد.

معرفی منابع برای مطالعۀ بیشتر:
 

1. امینی، ابراهیم، انتخاب همسر، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، 1387.
2. مظاهری، علی اکبر، جوانان و انتخاب همسر، قم: پارسیان، 1390.
3. یزدانی، محمود، یک انتخاب مناسب (همسر گزینی در بیست گام)، مشهد: آهنگ قلم، 1385.
4. ملک محمودی الیگودرزی، امیر، راهنمای ازدواج: آنچه یک پسر و دختر دربارة انتخاب همسر باید بدانند، میراث ماندگار، 1386.
5. حسینی، سیدمهدی، مشاوره قبل از ازدواج، آوای نور، 1386.
6. ایمانی، محسن، شیوه های شناخت و گزینش همسر، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، 1393.
7. تقی زاده، محمداحسان و حسین زاده، اکرم، وصال مهرورزان: مسائل اساسی قبل و بعد از ازدواج، سوالات زمان خواستگاری پسران و دختران، اصفهان: حدیث راه عشق.
8. رادمنش، مسلم، سوالات خواستگاری: مبانی انتخاب همسر و چگونگی شناخت خواستگار، تهران: رسانه تخصصی، 1389.
9. احمدی، محمدرضا، خواستگاری، قم: دفتر نشر معارف (وابسته به نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها)، 1391.
10. داودی نژاد، مسلم، سین جین های خواستگاری، قم: مهر دلدار، 1393.
11. حسینی، سیدحسین، آیین خواستگاری و ازدواج، تهران: منیر، 1389.

پی نوشت ها:

1. تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم‏، قم‏: دار الکتاب الإسلامی، ‏1410ق‏، ص318.
2. کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، ‏کافی، قم‏: دار الحدیث، ‏1429ق، ج4، ص122.
3. مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1374، ج17، ص45.
4. دورانت، ویلیام جیمز، تاریخ فلسفه، ترجمۀ عباس زریاب، تهران: علمی و فرهنگی، 1387، ص8 ـ15.
5. http://www.askdin.com/showthread.php?t=64258&p=1011376&viewfull=1#post10...