پرسش: اینکه عشق و یا غریزه انگیزه ازدواج باشد نسبت به افراد مختلف با درجه معنویت گوناگون، متفاوت است؟ آیا ازدواجی داریم که تنها در آن عشق بازیگر اصلی باشد نه غریزه؟
پاسخ: براي عشق تعاريفي شده است كه همه آنها به يك معني برمي‌گردد. گفته‌اند عشق افراط در محبت و دوستي را مي‌گويند.(1) و يا عشق عبارت است از تجاوز حدّ در محبت(2) و يا ميل مفرط به هر چيزي را عشق به آن چيز گويند.(3)
اقسام عشق: فلاسفه و عرفا عشق را بر سه نوع تقسيم كرده‌اند:
1 . عشق حقيقي: و آن عبارت است از ابتهاج تام در هنگام تصور حضور ذات معشوق.(4)
2 . عشق مجازي: عشق مجازي برخلاف عشق حقيقي، عشق به غير ذات خداوند را مي‌گويد و اين عشق را بر دو نوع تقسيم كرده‌اند:
الف) عشق عفيف يا عشق نفساني كه زيبايي مطلق و شمائل و كمالات معشوق منشأ آن مي‌باشد، و به آن عشق رباني نيز گفته شده است.
ب) عشق حيواني يا عشق شهواني و وضيع و آن عشقي است كه منشأ آن شهوت و طلب لذت حيواني است و عاشق فريفته صورت معشوق و خلقت و رنگ و اعضاء بدني او مي‌گردد.
با توجه به این مقدمه و در پاسخ به سوال شما نکاتی بیان میشود:
عشق حقیقی در مورد معشوق انسانی صدق نمی کند. اما عشق مجازی به هر دو نوع آن میتواند در ازدواج مطرح باشد. در عشق عفیف نیازهای عاشق نیست که منشا عشق شده بلکه کمالات معشوق است. بنابراین در این عشق، عاشق معشوق را به خاطر خود او میخواهد نه به خاطر خودش. اما در عشق وضیع نیازهای عاشق است که او را به سمت معشوق هدایت میکند. بنابراین او در بند نیاز و رفع نیاز خود است نه در بند دوست.
به طور کلی عشق مجازی به معنای افراط در محبت از نظر دین اسلام مورد تایید و توصیه نیست. چراکه اسلام دین اعتدال است و افراط و تفریط هر فضیلتی را تبدیل به رذیلت میکند. در منابع دینی نیز از علاقه میان زن و شوهر تعبیر به مودت، رحمت و .... شده است نه عشق!
اعمال غریزه از طریق ازدواج به هیچ عنوان مذموم نیست. بنابراین نمی توان گفت میان معنویت و انیگزه ارضای غریزه از طریق ازدواج رابطه معکوسی وجود دارد. البته کسی که معنویت بیشتری دارد غریزه او به طور طبیعی متعادل تر و کنترل شده تر است. از این جهت ممکن است بتوان گفت انگیزه های دیگر برای ازدواج در نزد او پر رنگ تر است. اما اینکه یک نوع معنویت بخواهد مانع اعمال غریزه از طریق حلال شود معنویت غلطی است.
پی نوشت ها:
1. طوسي، نصيرالدين محمد، شرح اشارات، قم، نشر البلاغه، اول، ج 3، ص 360.
2. طريحي، فخرالدين، مجمع البحرين، دفتر نشر فرهنگي، دوم، ج 3،ص 187.
3. سجادي، سيد جعفر، فرهنگ علوم عقلي، وزارت فرهنگ و آموزش عالي، ص 357.
4. طوسي، نصيرالدين محمد، شرح اشارات، قم، نشر البلاغه، اول، ج 3، ص 360.
http://www.askdin.com/showthread.php?t=63161&p=991719&viewfull=1#post991719