چگونه نه بگویم؟
سؤال:
ما یه همسایه داریم و آدمهای خوب و با شخصیتی هستن.از زمانی که این همسایه لب تاپ گرفته بود کم کم خودشو به ما نزدیک کرد و بهم گفت که به من کامپیوتر یاد بده...نزدیک 5 سال به طور متوالی تقریبا ماهی 3 - 4 بار بهش کامپیوتر یاد میدادم...بدون هیچ چشم داشتی....یا مثلا تابستون ها میرفتن تفریح من 2 ماه گلهای حیاطشون رو آبیاری میکردم و بدون هیچ چشم داشتی...ولی در عوض اون تو این پنج سال تقریبا هیچ کاری نکرد که دلم خوش باشه این همه براش کار انجام دادم...الان فکر میکنم انگار این کمک یه طرفه بوده و انگاری داره سواستفاده میکنه... بنظرتون این رفتارم که میخوام رابطه رو قطع کنم درسته؟شما جای من بودین چیکار میکردین؟
پاسخ:
به نظر میرسه رابطه شما با همسایه رابطه بده بستانیه و نه دوستی.در روابطی که بر مبنای منافع شخصی شکل می گیره قطع ارتباط زمانی مناسب است که علاوه بر اینکه رابطه هیچ منفعتی ندارد بلکه ضرر هم دارد.در مورد شما به نظر نمیرسه که این رابطه به شما آسیبی برسونه.به قول شما آدمهای خوب و باشخصیتی هستند ودلیلی برای قطع ارتباط وجود نداره. فقط شما بایستی مهارت نه گفتن رو یاد بگیرید.باید از میان مهارتهای ارتباط مؤثر،مهارت "جرأت ورزی "رو بیاموزید.ارتباط مؤثر رابطه اي است كه در آن شخص به گونه اي عمل مي كند كه در آن علاوه بر اينكه خودش به خواسته هايش مي رسد، افراد مقابل نيز احساس رضايت دارند. جرأت ورزي، يعني دفاع از حقوق خود و بيان افكار و احساسات خويش كه به شيوه مستقيم، صادقانه و مناسب انجام شود. افراد جرأتورز براي خود و ديگران احترام قائل هستند. آنان منفعل نيستند و ضمن اين كه به خواسته ها و نيازهاي ديگران احترام مي گذارند، اجازه نمي دهند ديگران از آنها سوء استفاده كنند. توجه داشته باشید كه جرأتورزي و پرخاشگری از یكدیگر متمايزند. پرخاشگر بودن به معنی دفاع از حقوق خود به شيوه اي خصمانه است.براي درك بيشتر تفاوت جرأت ورزي (حدّ وسط برخورد منفعلانه و پرخاشگري) با هر يك از رفتار انفعالي و پرخاشگرانه به مثالهاي زير دقّت نماييد.
1. فردي در صف خريد مي خواهد خودش را جلوي شما جا بزند و مي گويد: اجازه مي دهيد زودتر از شما خريد كنم؟ من عجله دارم.
پاسخ انفعالي: خيلي خوب؛
پاسخ پرخاشگرانه: آهاي، مي خواهي چه كار كني، برو آخر صف بايست؛
پاسخ همراه با جرأت ورزي: متأسفم، نمي توانم، من هم عجله دارم.
2. يكي از همكلاسيها جزوه درسي شما را براي شب امتحان طلب ميكند.
پاسخ انفعالي: من خودم نياز دارم، ولي باشد.
پاسخ پرخاشگرانه: خيلي پررو هستي كه شب امتحان چنين تقاضايي مي كني، فراموشش كن.
پاسخ همراه با جرأت ورزي: خوشحال ميشدم به شما كمك كنم، از قبل براي مطالعه شب امتحاني برنامه ريزي كرده ام. اي كاش زودتر ميگفتيد.
در مهارت جرأت ورزي هدف، تغيير در خود فرد است نه تغيير در ديگران تا بتواند نيازها، احساسات و افكار خود را ابراز كرده و از آسيب هاي احتمالي در امان بماند.
موانع جرأت ورزی:
عوامل زير فرد را از رفتار جرأتمندانه دور مي كنند:
1- فرد فكر مي كند، ديگران او را به سبب كارهايي كه براي آنها ميكند، دوست دارند؛ بنابراين اگر مستقل عمل كند ديگران او را دوست نخواهند داشت.
2- فرد در زمينه رضايت، احساسات و راحتي ديگران احساس مسئوليت مي كند؛ لذا از اينكه به ديگران « نه » بگويد و آنها را از خود ناراحت سازد، احساس گناه ميكند.
3- فرد رفتار جرأتمندانه را با ازخودگذشتگي، ايثار و فداكاري در تناقض ميبيند؛ لذا اعتقاد دارد كه اگر از پذيرش درخواست ديگران سر باز زند، آدم بد و خودخواهي تلقّي خواهد شد.
4- احساس مهم و باارزش بودن در مواقعي كه درخواستي از او ميشود و اعتقاد به اينكه اگر يكبار درخواست ديگران را نپذيرد آنها ديگر او را به شمار نخواهند آورد.
5- چنين افرادي ياد گرفته اند كه بايد هميشه ديگران را از خود راضي و خوشحال نگهدارند و خوب نيست كه خواسته هاي خود را بر خواستههاي ديگران ترجيح دهند؛ بنابراين اگر كسي چيزي گفت يا كاري كرد كه باعث ناراحتي فرد شد، نبايد چيزي بگويد و اگر اين كار ادامه پيدا كرد بهتر است فقط بكوشد از او فاصله بگيرد. چنين افرادي وقتي كاري را انجام ميدهند كه به آن تمايلي ندارند، احساس بدي درباره خود يافته، از فرد مقابل رنجيده ميشوند و بي ميلي خود را به طور ناخواسته و به شكل غير كلامي( سكوت، اخم كردن، دير حاضر شدن و انجام كارها به شكل سرسري و بدون دقّت لازم) نشان ميدهند.
راهكارهايي براي ابراز جرأت مندي
براي عيني تر كردن كاربرد اين راهكارها، فرض كنيد يكي از دوستانتان، شما را امشب به جشن تولّد دعوت كرده درحالي كه شما اصلاً ديگر ميهمانان و مكاني را كه بايد بدانجا برويد، نميشناسيد. در اين صورت شايسته است از روش هاي جرأتمندانه اي كه در ادامه بدان اشاره خواهد شد، استفاده نماييد.
1- « نه » گفتن
روش هاي متعدّدي براي ابراز جرأتمندانه « نه » وجود دارد كه برخي از آنها عبارتند از:
الف) صرفاً گفتن« نه » نظير: « نه » يا « نه متشكرم ».
ب) گفتن« نه » همراه با توضيح نظير : « نه متشكرم، من شبها از خانه بيرون نميروم».
2- تغيير دادن موضوع : در اين روش سعي بر آن است كه موضوع صحبت عوض گردد.
فردا امتحان داريم؟
راستي فيلم ديشب را ديدي؟
3- دليل آوردن
روحيهام با اينجور ميهمانيها سازگاري ندارد و ضعيف ميشود.
رفتن به جايي را كه نميشناسم، اصلاً درست نميدانم.
4- ايجاد احساس شخصيّت مهمتر در طرف مقابل
از شما انتظار نداشتم چنين پيشنهادي به من بدهي!
من روي شما يكجور ديگر فكر ميكردم!
5- ارائه پيشنهادي بهتر
حاضرم با شما به تئاتر، سينما و يا منزل شما بيايم ولي به ميهماني در جايي كه ساير ميهمانها را نمي شناسم نمي آيم.
6- نشان دادن شأن بالاي خانوادگي خود
در خانواده ما رسم نيست كه در اينجور ميهمانيها شركت كنيم.
اگر اين موضوع را در خانواده خود مطرح كنم، خيلي متعجّب ميشوند.
7- بيان موضوع در قالب شوخي
من هنوز بچّه ام، هنوز به اندازه كافي براي ميهماني شبانه بزرگ نشده ام.
8- پافشاري و اصرار در ردّ درخواست
ديگر حرفش را نزن، من اهلش نيستم و به هيچ وجه نخواهم آمد.
9- دور شدن از موقعيّت: در مواقعي كه فرد بيش از حد اصرار ميورزد.
10- ابراز همدلي
شايد دلت ميخواست كه من در جشن تولّدت باشم، اين موضوع را ميفهمم ولي متأسفانه من اهل شركت در اينجور مراسم نيستم.
11- معذرت خواهي
با عرض پوزش، اميدوارم مرا ببخشيد كه به هيچ وجه نميتوانم در ميهماني شما شركت نمايم.
12- تشكر و قدرداني
لطف كرديد كه مرا به ميهماني خود دعوت نموديد، ولي من دوست ندارم و نمي آيم1.
www.askdin.com/showthread.php?t=60010&p=968184&viewfull=1#post968184