پرسش:
چند وقتی هست که نماز های مستحبی مثل نماز حاجت هدیه به حضرت فاطمه و هدیه به شهدا میخوانم و دعاهایی مثل دعای معراج و گنج العرش میخوانم و اذکار زیادی برای برآورده شدن حاجت هایم میخوانم اما حاجتم برآورده نمی شود دلیلش چیست؟
پاسخ:
همانطورکه می دانید دعا وذکردر آموزه های اسلام اهمیت ویژه ای دارد. وحتی از دعا با عنوان روح عبادت یاد شده است.
در حديثى از پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم مى خوانيم:
«افزعوا الى اللّه عزّ و جلّ في حوائجكم، و الجئوا اليه في ملمّاتكم، و تضرّعوا اليه، فانّ الدّعاء مخّ العبادة!»،1
«در حوائج خود و به هنگام بروز مشكلات از خداوند مدد بطلبيد، و در سختيها به او پناه ببريد، و در پيشگاه او تضرع و دعا كنيد، چرا كه دعا روح و مغز عبادت است»
نکته ای که لازم است در مساله ی دعا ونیایش به درگاه خداوند به آن توجه کرد این است که ما در مرحله ی اول لازم است شرایط رسیدن به حاجت خود را فراهم نماییم ودر کنار آن از عوامل معنوی همچون دعا بهره ببریم .در واقع هرگز دعا نمی تواند جانشین تلاش وکوشش باشد چرا که یکی از شرایط مهم اجابت دعا، به کارگیری تلاش وکوشش است برای حل مشکلات. در واقع مفهوم صحيح دعا اين است كه ما منتهاى تلاش و كوشش خود را انجام دهيم، و آنچه را از توان ما بيرون است به لطف خدا بسپاريم، بنابراین آنهايى كه بر اثر تنبلى و كوتاهى و ندانم كارى گرفتار محروميت مىشوند، دعايشان مستجاب نخواهد شد.لذا لازم است دلیل عدم اجابت دعای خود را بررسی نمایید که آیا کوتاهی در امری داشته اید یا نه؟
البته گاهی انسان تمام شرایط را برای اجابت فراهم می کند اما باز احساس می کند که خداوند صدایش را نمی شنود وجود این حالت نباید انسان را نسبت به ادامه ی دعا بی انگیزه کند بلکه انسان در این حالت باید توجه کند که در عدم برآورده شدن حاجت درآن زمان، صد در صدر تقدیری نهفته بوده است که او بی خبر است و خداوند برآورده شدن حاجتش را به زمانی دیگر موکول می کند.نکته ای که ما کمتر به آن توجه می کنیم این است که حواسمان به تاثیرات خود دعا نیست یعنی همواره فقط به دنبال برآورده شدن حاجتیم در حالی که حتی اگر خود حاجت نیز برآورده نشود در عین حال به واسطه ی دعا انسان به مقاماتی میرسد که با آگاهی نسبت به اونها دیگه در فکر برآورده شدن حاجت نیست چرا که خود دعا عامل اتصل انسان با خداست و ارتباط انسان را با خدا محکم تر می کنه ودر سایه ی این ارتباط، معرفت نصیب انسان میشه.پس آنچه از ناحيه خودِ «دعا»، به انسان مىرسد، بسياربیشتراز چيزى است كه در صورت اجابتِ «دعا» عايد انسان مىگردد مخصوصا اگر این دعا ها از زبان ائمه ی معصومین علیهم السلام باشد.وجود حالتهای مختلفی همچون غنی شدن وسیراب شدن از دریا ی دعا ویا برعکس احساس تشنگی همه به وجود انسان بر می گردد والبته به نوع عملکرد انسان .هر چه که بندگی ما نسبت به خداوند بیشتر باشد ظرفیت ما نیز بیشتر شده وهمواره احساس نیازمندی در ما شدیدتر می شود وبه اصطلاح تشنه تر می شویم اما گاهی به دلیل کمبود معرفت، این احساس نیاز در ما از بین می رود و خود را بی نیاز از دعا می بینیم.ناامید شدن واحساس نامطلوب بودن دعا برای ما دلایل متعددی میتواند داشته باشد گاهی این حالت در واقع القاءشیطان هست تا ما را از سفره ی معنوی دعا دور کند ومدام با تلقین این حالات ما را وسوسه میکند که دعای تو اثری ندارد اما خوب بعضی مواقع هم دلیلش برمیگردد به کمی معرفت وشناخت ما در واقع هر چقدرسطح معرفت و شناخت خودمون را بالا ببريم و آمادگى ها را بيشتر كنيم بهره ما از دعا والبته رضایتمندی ما از حالت دعا بیشتر وبیشتر خواهد شد.پس لازمه قابلیت وظرفیت خودتون را بالا ببرید والبته بدونید که قابليّتها دو بخش هستند: بخشى ذاتى و بخشى اكتسابى. قسم اوّل قابل افزايش نيست، امّا قسم دوم را مىتوان با توبه و تقوى و مداومت بر ياد خداوند و كنار زدن حجابهاودعا افزايش داد.همانطور که اشاره شد لازم است دعا با معرفت باشد نه اینکه صرفا عادت زبانی شده باشد . بین کسی که دعا می کند حتی از روی عادت لسانی با کسی که هرگز دعا نمی خواند ودعایی نمی کند تفاوت بسیار است اما در عین حال بین کسی که با معرفت دعا می کند وکسی که دعا لقلقه ی زبانش باشد نیز، تفاوت زیادی وجود دارد. بنابراین هر کدام در مرتبه ای قرار می گیرند.
از امام صادق عليه السلام نقل شده كه: إِيَّاكُمْ أَنْ يَسْأَلَ أَحَدُكُمْ رَبَّهُ شَيْئاً مِنْ حَوائِجِ الدُّنْيا وَ الآْخِرَةِ حَتّى يَبْدَأَ بِالثَّناءِ عَلَى اللَّهِ وَ الْمِدْحَةِ لَهُ وَ الصَّلاةِ عَلَى النَّبِيِّ وَ آلِهِ ثُمَّ الإِعْتِرافِ بِالذَّنْبِ وَ التَّوْبَةِ ثُمَّ الْمَسْأَلَةِ:
«مبادا هيچ يك از شما از خدا تقاضائى كند مگر اين كه نخست حمد و ثناى او را به جا آورد و درود بر پيامبر و آل او بفرستد، بعد به گناه خود نزد او اعتراف (و توبه) كند سپس دعا نمايد».2
فراموش نکنیدوعده خداوند به اجابت دعا يك وعده مشروط است نه مطلق، مشروط به آن كه شما به وعدهها و پيمانهاى خود عمل كنيد.بنابراین کسی که نسبت به وظایف خود در برابر خداوند بی تفاوت است نباید انتظار داشته باشد که وعده ی استجابت برای او محقق شود..
امام على عليه السلام فرمودند:
«انَّ كَرَمَ اللَّهِ سُبْحانَهُ لا يَنْقُضُ حِكْمَتَهُ فَلِذلِكَ لا يَقَعُ الْاجابَةُ فى كُلِّ دَعْوَةٍ»
هماناكَرم خداى سبحان، حكمت او را، نقض نمى كند، به همين جهت، در هر دعايى اجابت واقع نم ىشود (يعنى خدا، در دعاها، حكمت و مصلحت را رعايت مى كند و اينكه بعضى دعاها مستجاب نمى شود، به اعتبار اين است كه مصلحت در اجابتِ آن نيست، نه اينكه در كَرم الهى كوتاهى باشد).3
گاهى مستجاب شدن دعا منوط به فراهم شدن شرايط وزمان مناسب است؛ يعنى دعا مستجاب مى شود؛ اما اگر شرايط تحقق آن فراهم نباشد، آشكار شدن استجابت دعا تا آماده شدن شرايط تأخير مى افتد. يا اينكه خدا اجابت را تأخير مى اندازد تا انسان بيشتر در درگاه او زارى كند.
1 مستدرک الوسائل. ج 5 ص 174
2 کافی ج 4 ص 253
3 «شرح غرر الحکم آمدی ج2 ص 514
دیدگاه جدیدی بگذارید