پرسش :
در جامعه امروزی خطر گناه ذهنی بیشتر از گناه ظاهری باشد تکلیف چیست ؟
پاسخ :
براي روشن شدن پاسخ لازم است به دو نکته توجه کنيد:
1- افکار هوس آلود تا وقتي که انسان را آلوده به گناه نکند، حتي اگر مقدمات آن را فراهم کرده باشد، گناه نيست و چيزي در نامه او ثبت نميشود. اما فکر و انديشه به امور هوس آلود و منفي، پاکي و صفاي قلب را از بين مي‌برد و انسان را به ارتکاب آن وا مي‌دارد. حضرت علي(ع) فرمود: «من کثر فکره في المعاصي دعته إليها؛ (1) کسي که در مورد گناهان زياد فکر کند، گناهان او را به سوي خود مي‌کشند».
از اين رو، حضرت مسيح به پيروان خود فرمود: «موسي بن عمران به شما دستور داد زنا نکنيد، اما من به شما سفارش مي‌کنم فکر زنا را هم نکنيد؛ زيرا کسي که به زنا بينديشد، مانند کسي است که در اتاق زيبا و رنگ‌آميري شده اي، آتش روشن کند. در اين صورت، هر چند ممکن است خانه در آتش نسوزد، اما دست کم دود آن را سياه و خراب مي‌کند». (2)
ياد خدا و اذکاري مانند «بسم الله الرحمن الرحيم ولا حول ولا قوة الا بالله العلي العظيم» بايد از نتايج شوم افکاري هوس آلود به خدا پناه برد.
2- وجود چنين افكاري نبايد موجب سوء‌ظن و بدبيني نسبت به افراد شود.
توضيح مطلب اين كه :
گاهي تخيلاتي وارد ذهن مي شود و در آن جا توقف مي کند و شخص آن را در ذهن خويش مي گرداند يا مطلبي را در مورد افرادي مي شنود و سخن ناروايي را که درستي و نادرستي آن مشخص نيست، در ذهن خويش مي پروراند و شيطان هم آن را توجيه و تأييد مي کند. چنين حالتي به مانند خانه اي است که از مواد دودزا در اتاق هاي آن دود پخش مي شود، که اگر چه درابتداي امر خانه را نمي سوزاند و ويران نمي سازد، ولي به مرور زمان تمام خانه را دود آلود، سياه و غير قابل استفاده و گاه ويران مي سازد.
اين حالت شخص را به سوي ناراحتي رواني و افسردگي روحي، در زندگي سوق مي دهد، تحيّر و سرگرداني، اضطراب و دلهره و ترس و خيال بافي از اين که ممکن است فلان پيشامد ناراحت کننده براي خود يا خانواده اش پيش آيد، او را در بحران تصميم گيري و بلاتکليفي جان فرسا قرار مي دهد. سامان زندگي به هم مي خورد.
با توجه به اين مطلب مي گوييم:
اگر چه ممکن است در محيط اطراف خود شاهد برخي از نگاه ها و حتي افكار هوس آلود برخي از غافلان و جاهلان باشيم اما نبايد فراموش کنيم ما حق نداريم به اين بهانه به ديگران سوء ظن پيدا كنيم و بدبين باشيم .
بدگماني و سوء ظن نسبت به مسلمان از گناهاني است که در آيات و روايات متعددي از عواقب و عوارض جانبي آن سخن به ميان آمده است.
در سوره حجرات مي فرمايد: "اي کساني که ايمان آورده ايد! از بسياري از گمان ها بپرهيزيد. چرا که بعضي از گمان ها گناه است". (3)
تا زماني که مطلبي از راه دليل قطعي ثابت نشده است، از اين که ديگران را مورد اتهام قرار دهيد بپرهيزيد. چون ما از درون و قصد افراد مسلمان بي اطلاع هستيم. بلکه بايد سعي کنيم اگر کارش يا حرفش قابل تأويل و توجيه است، توجيه نيک و پسنديده اي براي آن ارائه دهيم. در بسياري از موارد انسان مي تواند راه هاي حمل بر صحت را مورد بررسي قرار دهد و احتمالات صحيحي را که در مورد آن عمل يا سخن وجود دارد، در ذهن خود مجسم سازد و به تدريج بر حالات بد گماني خويش غلبه نمايد.
علاوه بر اين که بايد از تجسس در اين زمينه نيز پرهيز کنيد. در روايات دستور داده شده که اعمال برادر (يا خواهر) مسلمانت را بر نيکو ترين وجه ممکن حمل کن، تا دليلي بر خلاف آن قائم شود.(4)
پيامبر اکرم فرمود: "سه چيز است که وجود آن در مؤمن پسنديده نيست و راه فرار دارد: از جمله سوء ظن است که راه فراموشي آن بي اعتنايي به آن است". (5)
توصيه مي كنيم از بدبيني و سوء ظن پرهيز کنيد و نسبت به افراد حسن ظن داشته باشيد. معناي حسن ظن داشتن به افراد اين است که درباره اشخاص گمان بد نداشته باشيم، نه اين که يک باره با کمال سادگي دين و دنياي خود را به آن ها تسليم کنيم. اين کار خلاف عقل و دين است که آدمي به اشخاصي که شناخت درست و کاملي ندارد و آنان را هنگام عمل نيازموده، اعتماد کند و تسليم آنان شود.
http://www.askdin.com/showthread.php?t=25151&page=2
پي نوشت ها:
1. عبدالواحد بن محمد تميمى آمدى، غرر الحكم و درر الكلم، ص 186، انتشارات دفتر تبليغات اسلامى، قم، 1366 ه.ش.
2. العلامه المجلسي، بحار الانوار، مؤسسه الوفاء، بيروت، لبنان، 1404 ه.ق، ج 14، ص 331 .
3. حجرات (49) آيه 12.
4.کليني، اصول کافي، ترجمه حاج سيد جواد مصطفوي، انتشارات علمية اسلاميه، باب التهمة و سوء الظن،ج 4، ص 66، حديث شماره 3.
5. مکارم شيرازي و همکاران، تفسير نمونه،دارالکتب الاسلاميه، ج 22 ص 182.