سؤال:
چه گونه حضرت علی (علیه السلام) خیبر را فتح کرد؛ ولی نتوانست جلوی بی‌احترامی به حضرت زهرا (علیها السلام) را بگیرد؟
پاسخ:
در پاسخ به این سوال که با بیان های مختلفی مطرح می شود و هدف اصلی از طرح آن در طول تاریخ، کمک برای زدودن ننگی است که به خاطر هجوم به خانه دختر رسول الله (سلام الله علیها) و جسارت به ساحت قدسی پاره تن رسول خدا بر دامن عده ای از اصحاب رسول الله (صلی الله علیه و آله) نشسته است. هر چند اصل این موضوع در منابع متعدد اهل سنت هم بیان شده است، با این حال به طرق مختلف بدنبال کم رنگ کردن این جنایت بزرگ هستند.
البته این بدان معنا نیست که همه کسانی که این گونه سوالات را مطرح می کنند، این هدف را دارند.
اما در پاسخ به این سوال باید گفت:
بحث درباره دفاع از مظلومیت حضرت زهرا (سلام الله علیها) توسط امام علی (علیه السلام) مبتنی بر این است که رویکرد و سکوت امیرالمومنین (علیه السلام) در برابر خلفا را مورد برسی قرار دهیم، زیرا این امر بخشی از همان سیاست است.
سکوت امام علی(ع) در برابر خلفا در راستای حفظ دین و وحدت اسلامی و فراهم نبودن شرایط قیام بود. از این رو آن حضرت بارها از وضع موجود و ظلم‌هایی که بر خاندان ایشان روا داشته شد، شکایت کردند.
نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و ائمه (عليهم السلام)، حفظ و بقای اسلام از هر چيز ديگری حتی جان و اموال و فرزندان شان مهم تر و ارزشمند تر بود. سكوت اميرالمؤمنين علی (عليه السلام) در برابر غاصبان ولايت و متعرضان به اهل بيت نبوت و ضرب و شتم دخت گرامی پيامبر، حضرت زهرای مرضيه، صلح امام حسن (عليه السلام) در برابر معاويه و قيام و شهادت حضرت اباعبد الله (عليه السلام) و اسارت زنان و فرزندان بزرگوار آن حضرت، تقيه و تحمل زندان و آزارهای روحی و جسمی هر يك از ائمه (عليهم السلام) در طول دوران امامتشان، همه در جهت حفظ و بقای اسلام عزيز بوده است، و الا در هر زمانی از اين همه ظلم و جور و بی انصافی درحق امامت و امت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و نبود ياران موافق در حد كفايت برای مقابله با دستگاه ظلم و ستم همواره ديدگانشان اشكبار و كامشان از حنظل تلخ تر بود.
پس از رحلت نبی مكرم اسلام (صلی الله علیه و آله)، تشتت اوضاع به قدری تهديد آور و بحرانی بود كه در صورت بروز اختلاف ميان مسلمانان، كيان اسلام از هم می پاشيد و آثاری باقی نمی ماند. درآن اوضاع نابسامان، امير المؤمنين علي (عليه السلام) اگر می خواست حقی را اعاده كند و به مقابله با ظلم ظالمان برخيزد، جز توسل به زور و شمشير چاره ای نداشت و اگر اين گونه عمل می كرد، سرزمين اسلامی دچار هرج و مرج و دو دستگی ميان مسلمانان می گرديد و جنگ های داخلی را دامن می زد و زمينه نفوذ گروه های كينه ورز و سلطه جو از جمله اعراب اطراف مدينه كه در كفر و نفاق بسر می بردند، منافقان مدينه كه در پی آشفتگی اوضاع بودند و سران ايران و روم كه با بغض و دشمنی به اسلام می نگريستند و هر لحظه در پی انتقام بودند را مهيا می كرد.
در چنين هنگامه ای توجه امام علي (عليه السلام)به امر دين و نجات اسلام معطوف گرديد. لذا علم مخالفت در دست نگرفت و مردم را به قيام تحريك نكرد، اما برای اثبات حقانيت خود و اعاده حق اهل بيت عصمت در خانه نشست تا آن كه با زور و جبر از او بيعت گرفتند و اين گونه به دفاع از حريم ولايت و اهل بيت اقدام فرمود و پيوسته خود و فرزندان بزرگوار و پيروان صديقش حقوق حقه اهل بيت را متذكر شدند و از ستمي كه بر آنان رفته و حقی كه ضايع شده و می شود، سخن گفتند و دلايل محكمی را كه در اين زمينه وجود داشت منتشر ساختند و به نشر حقايق پرداختند و به روشنگری اذهان عمومی در اين زمينه اقدام نمودند.
امام علی (علیه السلام) با ارزیابی اوضاع و احوال جامعه اسلامی به این نتیجه رسید كه اگر اصرار به قبضه كردن حكومت و حفظ مقام و موقعیت رهبری خود نماید، وضعی پیش می آید كه زحمات پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و خون های پاكی كه در راه این هدف و برای آبیاری نهال اسلام ریخته شده است، به هدر می رود.
امام در خطبه "شقشقیه" از این دو راهی دشوار و حساس و نیز انتخاب راه دوم چنین یاد می‌كند: "من ردای خلافت را رها ساختم، و دامن خود را از آن در پیچیدم (و كنار رفتم)، در حالی كه در این اندیشه فرو رفته بودم كه آیا با دست تنها (بدون یاور) بپاخیزم (و حق خود و مردم را بگیرم) و یا در این محیط پرخفقان و ظلمتی كه پدید آورده اند، صبر كنم؟ محیطی كه پیران را فرسوده، جوانان را پیر و مردان با ایمان را واپسین دم زندگی به رنج وا می دارد. (عاقبت) دیدم بردباری و صبر، به عقل و خِرَد نزدیك تر است، لذا شكیبایی ورزیدم، ولی به كسی می ماندم كه خار در چشم و استخوان در گلو دارد،با چشم خود می دیدم میراثم را به غارت می برند". (1)
امام به صبر خود در برابر انحراف خلافت اسلامی از مسیر اصلی خود به منظور حفظ اساسی اسلام در موارد دیگر نیز اشاره نموده است از آن جمله در آغاز خلافت عثمان كه رأی شورا به نفع عثمان تمام شد و قدرت به دست وی افتاد، امام رو به دیگر اعضای شورا كرد و فرمود: "خوب می دانید كه من از همه كس به خلافت شایسته ترم. به خدا سوگند تا هنگامی كه اوضاع مسلمین روبراه باشد و در هم نریزد، و به غیر از من به دیگری ستم نشود، هم چنان مدارا خواهم كرد". (2)
بنا بر این همان عواملی که زمینه ساز سکوت امام علی (علیه السلام) در مقابل خلفا و موضوع غصب خلافت شد،سبب شد تا آن حضرت در مقام دفاع از حضرت زهرا (سلام الله علیها) از مقابله فیزیکی خودداری کنند.
منابع:
1. موسوی، سید رضی، نهج البلاغه (ترجمه فیض الاسلام) ص ۳۷، خطبه ۳.
2. همان، ص ۱۶۲، خطبه ۷۳.
http://www.askdin.com/showthread.php?t=48558&p=754572#post754572