سؤال:
برای رفع سنگ دلی و گریه نکردن چه باید کرد؟
پاسخ:
در آموزه های دینی به عواملی که باعث سنگدلی قلب می گردد، اشاره شده:
1. گناه کردن
چنانچه امیرمؤمنان(علیه السلام) فرموده:«ما جَفَّتِ الدُّمُوعُ اِلاّ لِقَسْوَةِ الْقُلُوبِ وَ ما قَسَتِ الْقُلُوبُ اِلاّ بِكَثْرَةِ الذُنُوبْ» [1] «چشمها خشك نميشود و (اشك آن قطع نميگردد) مگر به واسطه قساوت قلب، و قساوت قلب حاصل نميشود مگر به واسطه زيادي گناه»
2. خوردن لقمه حرام
یکی از اموری که باعث قساوت و سنگدلی قلب می گردد ارتزاق از لقمه حرام است
3-رفت و آمد کردن با رفیق بد
رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرموده: «أربعة مفسدة للقلوب. - إلی أن قال -: مجالسة الموتی. فقیل یا رسول الله، و ما مجالسته الموتی؟ قال: مجالسته کل ضال عن الایمان». [2]
«چهار طائفه اند که قلبها را فاسد می کنند. - تا اینکه فرمود -: همنشینی با مردگان. به آن حضرت گفته شد: همنشینی با مردگان مراد چیست؟ فرمود: همنشینی با هر غیر مؤمن گمراهی...»
4- ترک کردن ذکر خداچنانچه خدای تعالی به موسی خطاب فرموده: «یا موسی! لا تدع ذکری علی کلّْ حال، إنّ ترکَ ذکری یقسی القلوب». [3] «ای موسی! وامگذار یاد کردن مرا، که ترک کردن ذکر من دل ها را سخت می کند».
5- زیاد سخن گفتن
حضرت عیسی (علیه السلام) فرمود: «لا تکثروا کلامکم فتقسو قلوبکم و من کثر کلامه قَلَ عقله و قسی قلبه». [4] «زیاد سخن نگوئید که دل ها را سنگ و سخت می کند، و کسی که زیاد سخن گوید عقل او کم می شود و دل او سخت می شود»
6-زیاد خوردن و زیاد آشامیدندر حدیث نبوی آمده که حضرت فرمودند:
«لا تمیتو القلوب بکثرة الطعام و الشراب، فان القلب یموت کالزرع إذا کثر علیه الماء». [5]
«نمیرانید دل ها را به خوردنی زیاد و آشامیدن زیاد، زیرا که دل مانند زرع است که از آب دادن زیاد فاسد می شود»
ما اگر بتوانیم در صدد برطرف کردن این عوامل باشیم و در کنارش به قرآئت قرآن که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:
«ُ إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ تَصْدَأُ كَمَا يَصْدَأُ الْحَدِيدُ قِيلَ فَمَا جِلَاؤُهَا قَالَ ذِكْرُ اللَّهِ وَ تِلَاوَةُ الْقُرْآن» [6] «قلبها گاهی زنگ می زند همان طوری که آهن زنگ می زند. کسی پرسید جلاء آنها چیست؟ حضرت فرمودند: ذکر خدا و تلاوت قرآن نمودن
و عمل کردن به این روایت نبوی باشیم
«یا علی، خمسة تجلوا القلب و تذهب القساوة: مجالسة العلماء، و مسح رأس الیتیم، و کثره الاستغفار، و سهر الکثیر، الصوم بالنهار». [7] (یا علی پنج چیز است که قلب را جلا می دهد. نشستن با علماء، و دست کشیدن به سر یتیم، و بسیار طلب آمرزش کردن در اوقات سحرها، و شب زنده داری و کم خوابیدن، و روزه گرفتن در روز).
منابع:
1-علل الشّرايع/81 و ميزان الحكمه، باب 34023.
2-مجلسى، محمد باقر، بحارالأنوار، ج 103، ص 226.
3. همان، ج 13، ص 342.
4-طوسی، نصیر الدین، مجمع البیان، ج 1، ص 266
5-نهج الفصاحه، ص 675.
6-ارشاد القلوب، ج 1، ص 78.
7-تحف العقول، ص 296.