سؤال:
آیا باید بر اساس سخن محی الدین عربی که گفت: «اگر مسیحیان میگفتند، مسیح، خداوند است، کافر نمیشدند» بپذیریم که قرآن نه تنها نگرش امروزین مسیحیت را قبول دارد، بلکه حتی این حرف امروزین کفر نیست؟
پاسخ:
جناب ابن عربی در کتاب فصوص الحکم خود ،به فص ّ حکمة نبویة فی کلمة عیسویة که می رسند ،بعد از بحث از معجزات حضرت عیسی علیه السلام به آیه 72 سوره مائده می پردازند «لَقَدْ كَفَرَ الَّذينَ قالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسيحُ ابْنُ مَرْيَم» «آنان كه قائل به خدايى مسيح پسر مريم شدند محققاً كافر گشتند»
و در این قسمت بیان می فرمایند:
با توجه به اینکه یکی از معجزات حضرت عیسی علیه السلام زنده کردن مردگان بود«...أَنِّي أَخْلُقُ لَكُمْ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنْفُخُ فيهِ فَيَكُونُ طَيْراً بِإِذْنِ اللَّهِ وَ أُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَ الْأَبْرَصَ وَ أُحْيِ الْمَوْتى بِإِذْنِ اللَّه»[آل عمران،49]؛ «، ....من از گل مجسمه مرغى ساخته و بر آن (نفس قدسى) بدمم تا به امر خدا مرغى گردد، و كور مادر زاد و مبتلاى به پيسى را به امر خدا شفا دهم، و مردگان را به امر خدا زنده كنم»
لذا وقتی زنده نمودن مردگان به عنوان یکی از معجزات حضرت عیسی علیه السلام از حضرت صادر شد ، عده ای از مردم آن زمان و البته عده ای از مسیحیان این زمان قائل به حلول شدند به این معنا که حق تعالی در وجود حضرت عیسی علیه السلام حلول نموده است که حق تعالی در جواب آنها می فرماید:«لَقَدْ كَفَرَ الَّذينَ قالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسيحُ ابْنُ مَرْيَم»فجمعوا بین الخطاء و الکفر[1] :که این افراد بین خطا و کفر جمع کردند و منظور از خطا حلول است که در نظام عرفان اسلامی مردود است چون عرفان اسلامی با توجه به بحث وحدت وجود قائل به ظهور است نه حلول که به تعبیر شیخ محمود شبستری درگلشن راز:
حلول و اتحاد اینجا محال است/ که در وحدت دویی عین ضلال است.
لذا ایشان می فرمایند:«فادّی بعضهم فیه الی القول بالحلول»[2]
تمام حرف جناب ابن عربی این است و در هیچ کجا از کلام و جملات او چنین جمله‌ای را که «لذا اگر به جای گفتن "ان الله هو المسیح ابن مریم" میگفتند " المسیح هو الله" کافر نمیشدند.» را پیدا نمی کنید. و اتفاقا ایشان در صدد ردّ نمودن عقاید مسیحیان ( که عده ای قائل به ابن الله بودن حضرت عیسی علیه السلام و عده ای قائل به حلول که مرحوم علامه طباطبایی(ره) در جلد 5 المیزان در سوره آل عمران این عقاید را مطرح می کند ) می باشد که فرمودند :فجمعوا بین الخطاء و الکفر
موفق باشید.
منابع:
1. ابن عربی، فصوص الحکم، ص 933.
2. همان، ص 932.