سؤال:
من و جاری ام در یک خانه زندگی می کنیم . وضعیت مالی و خانوادگی برادر شوهرم از شوهرم خیلی بالاتره و از درون زجر می کشم و مدام شوهرم را با برادرش مقایسه می کنم و می بینم که همبشه ما عقب هستیم و این منو داغون کرده و افسرده هستم. به نظر شما چیکار کنم؟
پاسخ:
مقایسه کردن بعضی جاها خوب است و بعضی جاها بد. اگر ما بدانیم در چه مواردی باید از مقایسه کردن فراری باشیم و در چه مواردی باید مقایسه کنیم بخشی از مشکلمان حل می شود.
مثلا می توان از بین توصیه های دینی، یک معیار کلی بیرون کشید و آن این است که در فضایل همیشه به بالادست نگاه کنیم. به عنوان مثال در علم، ادب، حیا، نیکی، تقوا، امانت داری و ... باید به بالا دست نگاه کرد و عزم خود را برای رسیدن به درجه بالادستی جزم کنیم. تعریف و تمجید خدا در قرآن از مقربان و صالحان و نیکان، ناظر به همین مسئله است که ما را به مقایسه و تلاش وادارد. اما در رذائل اینگونه نیست. مثلا کسی که یکی دو بار دروغ گفته، نباید اینگونه مقایسه کند که فلانی روز و شب دروغ می گوید و من انگشت کوچیکه او هم نمی شوم! بلکه باید به پایین دست نگاه کرد و گفت فلانی حتی یک بار هم دروغ نگفته و ... .
در مال و دارایی هم این مسئله کاملا روشن است. مثلا یکی از حکمت هایی که برای روزه گرفتن می گویند همین مسئله است. وقتی فردی روزه می گیرد، شرایط یک انسان فقیری که مجبور است به جای سه وعده به دو وعده غذا در روز اکتفا کند و مدتی را گرسنگی بکشد را درک می کند! بعد که او را درک کرد و با شرایط خودش مقایسه کرد، علاوه بر اینکه به خاطر نعمت های که دارد خدا را شکر می کند، در صدد کمک به او هم بر خواهد آمد که اینها همگی موجبات تقرب او به خدا را فراهم خواهند کرد.
بنابراین بهترین کاری که در این شرایط می توان انجام داد یکی تفکر و تدبر در فلسفه کلی زندگی است که ما برای خوشگذارنی و عشق و حال آفریده نشده ایم و داشتن حداقل ها برای گذران زندگی کافی است و دوم اینکه از این به بعد به زندگیِ قشر ضعیت تر از خود، توجه بیشتری داشته باشیم. سر زدن به بهزیستی ها؛ بیمارستان ها؛ کمیته امداد، نزدیکان فقیر؛ محله های فقیر نشین و ... برای دیدن افرادی که به سختی زندگی می کنند، کمک زیادی در تقویت روحیه قناعت و رضایت از زندگی و در نتیجه احساس آرامش خواهد داشت.
در کنار این مسئله تقویت فضایل اخلاقی و اجتماعی و خانوادگی و ... هم مثمر ثمر است؛ چون زمانی ما از نداشتن مال و دارییِ زیاد، ناراحت و سرخورده نخواهیم شد که داشته هایی با ارزش تر از آن را داشته باشم. وقتی ما ایمان قوی؛ اخلاق خوب؛ حسن معاشرت؛ دل گشاه و روی باز داشته باشیم، قطعا به آنها افتخار خواهیم کرد و کمبودهای مالی (هر چند در مورد شما کمبود نیست بلکه احساس کمبود است) سرِ ما را خم نخواهد کرد.