سؤال:
علت اینکه در بعضی از خواب هام میتونم فکر کنم با اراده خودم راه برم و حرکت کنم چیست؟ و... آیا کسی از شما تا حالا این حالت را داشته است؟
پاسخ:
داشتن اختیار و اراده در خواب و به عبارتی کنترل کردن رویا در خواب چیزی است که به گفته بعضی از روانشناسان حدود 50 درصد مردم حداقل یک بار آن را در طول زندگی خود تجربه کرده اند (بلک مور، 1988).
چنین احساسی یا بیداری کاذب است که فرد در خواب احساس می کند بیدار است و با اختیار و اراده کارهایی را انجام می دهد و یا اینکه رویای روشن است که فرد هر چند بر رویای خود تسلط دارد و می تواند فعالانه در آن مشارکت کند؛ اما به خواب بودن خود علم دارد و می داند رویای او واقعیت نیست.
در مورد رویای روشن گفته می شود که نوعی فرایند شناختی است که تحت کنترل شماست. همیشه یک سری گزارشهای داستان گونه از افرادی که قادر بوده اند در حین وضعیت رویا دیدن رویاهای خود را به طور فعالانه دستگاری کنند و یا در آنها مشارکت نمایند وجود داشته است. زمانی این ایده در حاشیه بوده است؛ اما اخیرا تحقیقاتی که در زمینه این گونه رویاها صورت می گیرد، در مجلات مهم روان شناسی مطرح می شوند. وان ایدن گفته است که در رویای روشن «فرد به یک حالت آگاهی کامل می رسد و قادر است به توجه خود جهت دهد. در عین حالی که خواب او غیر آشفته، عمیق و طراوت بخش است.»
عامل اساسی در تشخیص یک رویای روشن، یادآوری این نکته است که شخص در حین رویا دیدن از خود درباره صحت آن سوال می کند و در همان حالت قضاوت می کند که آنچه که می بیند واقعیت نیست؛ بلکه یک رویاست (بلک مور، 1991).
البته این نوع رویا با بیداری کاذب که در آن فرد به روشنی و با جزئیات خواب می بیند که بیدار است؛ بلند می شود؛ راه می رود؛ دست و روی خود را می شود؛ لباس می پوشد؛ و الی آخر، از این جهت شباهت دارد که در طی این رویاها افراد خود را هوشیار حس می کنند. (1)
این در مورد نوع خوابی که شما می بینید. اما در مورد فشاری که در ابتدای خواب به سر شما وارد می شود، اگر آزار دهنده است حتما به یک روانپزشک مراجعه کنید تا بررسی های لازم انجام شود.
منابع:
1. برگرفته از اِوی بِنتلی، ترجمه میرمجید خلخالی زاویه، حالت های آگاهی، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد، 1382.