سوال:
فرق بین «اللائی» و «اللاتی» در قرآن در چیست؟
پاسخ:
این واژه را می توان از دو جهت ادبی و تفسیری مورد بررسی قرار داد.
وجه ادبی:
نقطه اشتراک این دو واژه این است که هر دو برای جمع «التی» به کار می‌روند.
اما در وجه تفاوت آنها می‌توان گفت:
واژه «اللاتی» جمع مؤنث است که مفرد آن «التی» است.
واژه «اللائی» جمع است که مفرد آن می‌تواند «الذی» و «التی» باشد یعنی «اللائی» برای جمع به طور مطلق می‌آید و فرقی ندارد که مذکر باشد یا مؤنث.
به بیان دیگر، «اللاتی» فقط برای جمع مؤنث می‌آید ولی "اللائی» جمع است که برای مؤنث و مذکر می‌تواند به کار برود. (1)
حتی گفته اند: «اللائی» برای هر حالتی و بطور مساوی برای جمع مذکر و مؤنث به کار می رود. (2)
موارد زیادی هست که «اللائی» برای مردان به کار برده شده‌‍‌‌‌است. (3)
وجه تفسیری:
با این که جستجوی زیادی انجام دادم مطلب خاصی در این زمینه نیافتم.
البته برخی به نکته‌ای بدون ذکر مستندات خود، اشاره کرده‌اند و آن این که «اللائی» برای جمع مؤنث به کار می‌رود ولی برای مواردی است که با سختی و زحمتی همراه باشد.
در قرآن نیز در آیه‌ای که مربوط به زایمان و وضع حمل (4)، و نیز آیه ای که مربوط به حیض (5)، است که نوعی سختی و زحمت را به همراه دارد از این تعبیر استفاده شده است.
نکته:
این ادعا نیاز به بررسی و دقت دارد و نمی‌توان گفت تفاوت تعبیر در قرآن حتما به خاطر همین جهت است، زیرا نسبت به دو آیه‌ای که اشاره شد می‌تواند صحیح باشد ولی آیه دیگری هم هست که در آن تعبیر «اللائی» به کار رفته و در مورد حکم ظهار (6) است، در حالی که سختی و زحمتی هم ندارد.
منابع:
1. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرين، ناشر:کتاب‌فروشی مرتضوی، ج 1، ص 372، واژه «لتا»؛ ابن منظور، محمد، لسان العرب، ج 15، ص 240.
2. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرين، ناشر:کتاب‌فروشی مرتضوی، ج 4، ص 185.
3. زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج 20، ص 141.
4. مجادله: 58/ 2.
5. طلاق: 65/ 4.
6. احزاب: 33/ 4.