سؤال:
بهترین راه‌کار عملی برای اشاعه فریضه امر به معروف و نهی از منکر چیست؟
پاسخ:
این فریضه به فرمایش استاد مطهری «یک اصل فراموش شده» است. اگر چنین اصلی به درستی در جامعه اجرا و پیاده شود، یقینا آثار و برکات زیادی در جهت آبادانی مادی و معنوی جامعه به همراه خواهد داشت. برای اجرای درست این اصل بهتر است چند مطلب کلی را در نظر داشته باشیم:
1. ارشاد مناسب زبانی:
برای اجراء این فریضه مهم، هم تذکر مناسب زبانی لازم است و هم ارشاد عملی. در ارشاد زبانی باید سن مخاطب، روحیات او و مسائلی از این قبیل را در نظر داشت. ملایمت و نرمش و بیان منطقی در بسیاری از افراد تأثیر خوبی می‌گذارد. گاهی لازم است شما فوائد معروف مورد نظر، و یا ضررهای منکر مورد نظر را برای مخاطبتان به درستی تبیین نمایید و او را با دستورات دینی، به صورت منطقی، آشنا نمایید. در اجرای این فریضه، آداب و مراحلی را باید مد نظر داشت که در رساله‌های عملیه شرح داده شده است. از حسن برخورد و بیان محترمانه با مخاطب نباید غافل شد.
2. ارشاد عملی:
ارشاد عملی هم به این است که خود عملا به دستورات دینی متعبد باشیم. التزام عملی و تخلّق به آداب دینی در نتیجه بخشیِ امر به معروف و نهی از منکر، تأثیر زیادی دارد. دیگران وقتی ببینند شما خود به نماز اول وقت پایبند هستید، همین پای‌بندی شما به نماز اول وقت، به مرور در روحیات آنها اثر می گذارد و انان را به نماز اول وقت تشویق عملی می‌نماید. در واقع، ارشاد عملی از بهترین موارد امر به معروف و نهی از منکر است. کسی می تواند در امر به معروف و نهی از منکر مؤثر و موفق باشد، که قبل از امر و نهی و ارشاد دیگران، خود بدان امور ملتزم باشد و در انجام واجبات و دوری از محرمات کوتاهی ننماید.
3. آشنایی با آداب و شرایط امر به معروف و نهی از منکر:
ابتدا باید معروف و منکر و واجبات و محرمات را به درستی شناخت. متأسفانه دیده شده که برخی افراد بدون شناخت کافی از معروف و منکر، دیگران را امر و نهی می کنند! این‌ها اشتباه است و اثر معکوس دارد.
4. داشتن انگیزه و شکیبایی کافی در عمل به این فریضه:
برخی گمان می‌کنند هر آنچه امر به معروف و نهی از منکر می کنند، باید دیگران هم گوش کنند و بپذیرند، پس اگر زمانی با عکس العمل منفی دیگران مواجه شدند، دل‌سرد شده و از عمل به این فریضه دوری می کنند! در حالی که صبر و استقامت و شکیبایی، لازمه عمل مداوم به این فریضه است. خدای سبحان در سوره مبارکه نوح، استقامت و شکیبایی مثال زدنی حضرت نوح (علیه السلام) را به عنوان الگویی فرا روی همه هادیان به سوی خدا مطرح می‌کند تا با کمترین واکنش منفی و «نه» گفتنِ دیگران، از ارشاد و هدایت خسته نشوند و در این مسیر شکیبا باشند.