پرسش:
صحیفۀ سجادیه توسط خود امام سجاد(علیه السلام) نوشته شده یا شخص دیگری آن را جمع آوری کرده است؟
پاسخ:
صحیفۀ سجادیه از کتاب‌های مشهور و معروف است که دعاهای آن را حضرت سجاد(علیه السلام) انشا کرده و امامان ( علیهم السلام )بعد آن را تأیید کرده‌اند. ما به طور مختصر سند این کتاب را نقل می‌کنیم:
متوکل بن هارون می‌گوید: یحیی نوۀ امام سجاد(علیه السلام) را پس از شهادت پدرش زید در راه خراسان دیدم. بر او سلام کردم. پرسید از کجا می‌آیی؟ گفتم: از حج. گفت: از پسرعموهای من در مدینه چه خبر داری؟ از جعفر بن محمد(امام صادق(علیه السلام)) چه خبر داری؟ گفتم: آنان مصیبت زدۀ پدرت زید هستند، یحیی گفت: عمویم محمد بن علی (امام باقر(علیه السلام)) به پدرم زید می‌فرمود: قیام نکن اگر قیام کنی کشته می‌شوی. سپس گفت: متوکل، بگو ببینم آیا سخنی دربارۀ من از پسر عمویم جعفر بن محمد (امام صادق(علیه السلام)) شنیدی؟ گفتم: آری او می‌گفت: تو را نیز مانند پدرت به شهادت می‌رسانند. گفت: اگر از گفته‌ها و حدیث‌های پسر عمویم چیزی، نوشته‌ای داری به من نشان بده.
من آن چه نوشته بودم از جمله دعایی که امام صادق(علیه السلام) بر من املا کرده بود و او از پدرش امام باقر(علیه السلام) و او از پدرش امام سجاد(علیه السلام) نقل کرده بود به او نشان دادم. یحیی آن را گرفت و از ابتدا تا انتهای آن را مطالعه کرد و از من خواست که از آن نسخه‌ای بردارد و بعد گفت من صحیفه‌ای از پدرم زید و او از پدرش امام سجاد(علیه السلام) دارد که آن را در صندوقچه‌ای پنهان کرده‌ام. حال که قرار است کشته شوم این صحیفه را نزد تو به امانت می‌سپارم تا به دست پسر عموهایم محمد و ابراهیم برسانی، من قبول کردم و آن‌ها را بعد از شهادت یحیی به مدینه برده و خبر به‌دار آویخته شدن او را به امام صادق(علیه السلام) دادم. آن حضرت گریه کرد و اندوهش افزون گشت و فرمود خدا پسر عمویم را رحمت کند، سپس آن صحیفه‌ای که از یحیی نزد من امانت بود و آن صحیفه‌ای که خود حضرت به من داده بود را طلب کرد من آن‌ها را به امام ( علیه السلام ) دادم. امام( علیه السلام ) به فرزندش اسماعیل فرمود: فرزندم بلند شو آن صحیفه‌ای که قبلاً به تو داده‌ام را بیاور. آن را با این صحیفه تطبیق کردیم هر دو یکجور بود؛ یعنی صحیفه‌ای که امام صادق از جدش امام سجاد ( علیه السلام )داشت با صحیفه‌ای که از زید بن علی بن الحسین(علیه السلام) به دست یحیی رسیده بود با هم مطابقت داشت، سپس امام صادق(علیه السلام) آن صحیفه‌ای که امانت بود به من داد و فرمود آن را به محمد و ابراهیم پسر عموهایم برسان همان طور که یحیی بدان سفارش کرده است. چون برخاستم که به دیدار آنان بروم فرمود بایست: فردی را نزد محمد و ابراهیم فرستاد تا آنان نزد امام صادق(علیه السلام) حاضر شدند. حضرت به آنان فرمود: این میراث پسر عموی شما یحیی از پدرش زید است، این را بگیرید، امّا من بر شما شرطی دارم و آن این که این صحیفه را از مدینه بیرون نبرید گفتند: چرا؟ حضرت فرمود:
می دانم که شما نیز مانند او خروج خواهید کرد و شما را به شهادت خواهند رسانید. متوکل گفت: آن حضرت دعاهای امام سجاد ( علیه السلام ) را بر من املا کرد که ۷۵ باب داشت همه را نوشتم و متأسفانه ۱۱ باب آن گم شد و شصت و اندی از آن‌ها را نگه داشتم.
بنابراین، صحیفۀ سجادیه دعاهای امام سجاد( علیه السلام ) است که به فرزندش امام باقر ( علیه السلام ) و زید املا کرده و آنان به فرزندانشان املا کرده‌اند و همین طور تا به دست ما رسیده است.[۱]
پی نوشت
[۱] مقدمۀ صحیفۀ سجادیه با ترجمه و شرح حاج میرزا ابوالحسن شعرانی.