پرسش:
احکام ایام فاطمیه
پاسخ:
۱. ایام فاطمیه چه روزهایی است؟
ایام عزاداری فاطمیه، در شهرها و مناطق مختلف متفاوت است، و بهتر است هر کس به عرف محل زندگی خود عمل کند. البته معمولا سه روز از ماه جمادی الاول (یعنی روزهای سیزده، چهارده و پانزدهم جمادی الاول)، و سه روز از ماه جمادی الثانی (یعنی روزهای اول، دوم و سوم جمادی الثانی) اختصاص به فاطمیه دارد.
۲. برگزاری مجلس تولد و شادی و عروسی در ایام فاطمیه چه حکمی دارد؟
برگزاری مراسم عقد و عروسی یا جشن و شادی در ایام فاطمیه با رعایت تمام موازین شرعی (یعنی بدون رقص، موسیقی و...) و به شرطی که عرفا بی‌احترامی به حضرت زهراء سلام الله علیها نباشد، اشکال ندارد.
۳. کسی که نذر داشته در ایام فاطمیه کاری انجام دهد اما الان توان انجام آن را ندارد، چه وظیفه‌ای دارد؟
کسی که نذر کرده در ایام فاطمیه کاری را انجام دهد، چنانچه صیغه نذر را به صورت صحیح به زبان نگفته، وظیفه خاصی ندارد و می‌تواند به نذر خود عمل نکند؛ اما اگر صیغه نذر را به صورت صحیح به زبان گفته، باید به نذر خود عمل کند، و چنانچه عمل نکند گناه کرده و باید کفاره بدهد. البته در صورتی که واقعا شرایط عمل کردن به نذر خود را به هیچ صورتی ندارد، مثلا نذر کرده در روز شهادت آن حضرت در منزل خودش روضه برگزار کند و خودش کارهای روضه را انجام دهد، اما در آن روز به شدت مریض می‌شود و قادر بر انجام کارهای روضه نیست، در این صورت عمل به نذر واجب نیست و لازم نیست کفاره هم بدهد.
۴. آیا کمکهای مردمی که برای ایام فاطمیه جمع آوری می‌شود، می‌توان در امور فرهنگی هزینه کرد؟
چنانچه کمکهای مردمی برای خصوص مراسمهای عزاداری در ایام فاطمیه جمع‌آوری شده، فقط باید در این مراسمات هزینه شود و مصرف آنها در غیر این مراسمات مثل امور فرهنگی و امثال آن جایز نیست، مگر در صورتی که رضایت کسانی که این کمکها را کردند جلب شود. اما اگر این کمکها برای انجام هر کار خیری در ایام فاطمیه جمع‌آوری شده، هزینه کردن آن در امور فرهنگی و امثال آن جایز است.
۵. نذر کردم نام دخترم را فاطمه بگذارم، آیا گذاشتن القاب ایشان کافی است؟
کسی که نذر می‌کند نام دختر خود را فاطمه بگذارد، اگر صیغه نذر را به صورت صحیح به زبان نگفته، می‌تواند نامها یا القاب دیگر آن حضرت را بر دخترش بگذارد. اما اگر در هنگام نذر کردن، صیغه نذر را به صورت صحیح به زبان گفته، چنانچه پدر دختر باشد باید به نذر خود عمل کند و نمی‌تواند القاب آن حضرت را بر دخترش بگذارد. و اگر مادر دختر باشد، در صورتی که نامگذاری او باعث اختلاف با شوهرش نمی‌شود، باید به نذر خود عمل کند، و اگر موجب اختلاف می‌شود، نظر مراجع متفاوت است و هر کس باید به فتوای مرجع تقلید خود عمل کند.
۶. آیا کسی که نذر صحیح شرعی کرده نام خاصی را بر فرزند خود بگذارد، آیا می‌تواند همان نام را بر فرزندش بگذارد، اما او را به نام دیگری صدا بزند؟
اگر در هنگام نذر کردن، منظورش این بوده که فقط نام فرزند خود را در شناسنامه اسم خاصی بگذارد و کاری به این نداشته که او را به همین نام صدا بزند یا نه، باید این کار را بکند و می‌تواند او را به نام دیگری صدا بزند؛ اما اگر منظورش صدا زدن فرزندش به نام خاصی بوده باید همان نام را بر فرزندش بگذارد و او را هم به همان نام صدا بزند.
۷. آیا دست زدن یا بوسیدن نام حضرت زهرا سلام الله علیها بدون وضو جایز است؟
به فتوای مشهور مراجع تقلید، دست زدن یا بوسیدن نام مبارک حضرت زهراء سلام الله علیها، در صورتی که عرفا بی‌احترامی به آن حضرت محسوب نشود، اشکال ندارد؛ البته مراجعی مانند آیت الله خامنه‌ای یا صافی گلپایگانی، به احتیاط واجب این کار را جایز نمی‌دانند.
۸. از آنجا که نام حضرت زهرا سلام الله علیها جزء اسماء متبرکه است، طریقه از بین بردن آن چگونه است؟
در موارد مورد نیاز، برای از بین بردن اسماء متبرکه، یا باید آنها را در آب روان مانند آب رودخانه انداخت، و یا در زمین پاک مانند دشتها و کوهها دفن کند، و اگر عرفا بی‌احترامی نباشد آنها را به مراکز بازیافت تحویل داد. البته اگر خط زدن نوشته‌ای که در آن نام مبارک ایشان است طوری انجام شود که عرفا نام آن حضرت کاملا محو شود، احکام اسماء متبرکه بر آن بار نمی‌شود و چنانچه بی‌احترامی نباشد می‌توان آن نوشته را دور انداخت.
۹. آیا خوردن غذایی که بر روی آن کلمه فاطمه سلام الله علیها نوشته شده است مثل برخی کاسه‌های شله زرد جایز است؟
از آنجا که خوردن چنین غذاهایی عرفا بی‌احترامی به آن حضرت محسوب نمی‌شود، انجام این کار اشکال ندارد؛ البته بهتر است غذا به هم زده شود تا اسم متبرکه آن محو گردد و بعد از غذا استفاده شود.
۱۰. آیا برگزاری مراسم نمادین تابوت حضرت زهرا سلام الله علیها جایز است؟
برگزاری مراسمهایی مثل مراسم نمادین تابوت حضرت زهرا سلام الله علیها، به خودی خود اشکال شرعی ندارد، البته در مواردی که برگزاری چنین مراسمهایی باعث وهن و سبک شمردن مذهب تشیع یا شخصیت حضرت زهرا سلام الله علیها شود، انجام آن جایز نیست.
۱۱. پولهایی را که مردم در مراسم تابوت نمادین حضرت زهرا سلام الله علیها بر روی تابوت قرار می‌دهند در چه کارهایی می‌توان مصرف کرد؟
از آنجایی که قرائن نشان می‌دهد قصد مردم از قرار دادن پول بر روی تابوت نمادین حضرت زهرا سلام الله علیها، صرف آن در چنین اموری است، پس باید آن پولها را خرج برگزاری مراسم عزاداری آن حضرت کرد.
۱۲. در مراسم روضه خوانی و مجالس عزاداری زنان، که در منزل یا حسینیه برگزار می‌شود، صدای گریه و ناله زنان به گوش مردان نامحرم می‌رسد، آیا شرعاً اشکال دارد؟
رسیدن صدای گریه زنان خصوصا در مواردی که صدای زن خاصی مشخص نیست و صدای گریه و شیون جمعی از خانمها در مراسم عزاداری به گوش نامحرم می‌رسد اشکال ندارد. بله در موارد خاص اگر صدای گریه زنی باعث ایجاد مفسده در نامحرم شود، زن باید آرام عزاداری کند تا صدای شیون و زاری او را نامحرم نشنود.
۱۳. برپا کردن مجلس عزاداری فاطمیه در منزل، بدون اجازه و رضایت شوهر چه حکمی دارد؟
برپا کردن مجلس عزاداری حضرت زهراء سلام الله علیها در منزل و بدون اجازه و رضایت شوهر جایز نیست. البته اگر خانه و اثاث آن مال خود زن باشد و زن از دارایی خودش در این راه هزینه کند اجازه و رضایت شوهرش لازم نیست.
۱۴. آیا آرایش کردن و ابرو برداشتن خانمها و یا کوتاه کردن موی سر و صورت آقایان در ایام عزاداری و سوگواری اهل بیت علیهم السلام اشکال دارد؟
آرایش کردن و ابرو برداشتن خانمها، و یا کوتاه کردن موی سر و صورت آقایان در ایام عزاداری و سوگواری اهل بیت علیهم السلام، که عرفا بی‌احترامی به آن بزرگواران محسوب نمی‌شود، اشکال شرعی ندارد.
۱۵. آیا برداشتن و استفاده از پرچمهایی که شهرداری‌ها در مراسمهای مذهبی مانند محرم و فاطمیه در خیابان‌ها می‌زنند و می‌دانیم بعد از پایان مراسم آنها را دور می‌ریزند، توسط کانون‌های فرهنگی یا مساجد و بدون اجازه از شهرداری جایز است؟
اگر قرائنی باشد که انسان یقین کند شهرداری بعد از پایان یافتن مراسم پرچمهایی را که در خیابان نصب کرده دور می‌ریزد و دیگر از آن استفاده نمی‌کند، بعد از پایان یافتن مراسم عزاداری و اعراض شهرداری از پرچم‌ها، برداشتن و استفاده از آنها توسط هر کسی جایز است.
موضوع: