من معلم هستم؛ چه کاری انجام دهم تا دانش آموزان در امتحانات تقلب نکنند؟
قرآن کریم راه اساسی برای دست یابی به موفقیت در امور مختلف زندگی ، کار و کوشش معرفی کرده و می فرماید: (لیس للانسان الا ماسعی; برای انسان پاداشی جز آن چه خود کرده است، نیست.) هرچه انسان زحمت بکشد و رنج و مشقت تحمل کند، به همان میزان در ترازوی عمل او اندوخته می شود و می تواند از نتایج آن بهره مند گردد.
آنان که راهی جز این جست وجو می کنند و می خواهند از راه تقلب و حیله و نیرنگ به جایی برسند، سخت در اشتباهند و هنگام بازده اعمال و زمانی که باید از تخصص و مهارت و اندوخته های علمی خود در راه خدمت رساندن به مردم و امرار معاش استفاده کنند، به اشتباه خود پی خواهند برد و بر کار نادرست خود افسوس خواهند خورد و به این نکته می رسند که:
نابـرده رنج گنج میسر نمی شود/ مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد.
اما مهم‌ترین راههای مواجهه با تقلّب عبارت است از:
۱. کاستن از اضطراب دانش‌آموزان در ارتباط با امتحانات.
مثلا به صورت های آشنا کردن شاگردان با نمونهء سؤالات،فرصت تجدید امتحان برای شاگردانی که نتوانسته‌اند موفقیت لازم را کـسب کـنند و ایجاد آرامش روحی برای شاگردان قبل از حضور در جلسهء امتحان است.
۲. تکرار امتحان
یکی از عوامل نگران کنندهء دانش‌آموزان،عدم فرصت تکرار امتحان در مواقعی است که نمرهء مطلوب را به دست نمی‌آورند.در مواقعی این امر امکان‌پذیر نیست، مثل امتحانات پایان سال یـا امـتحانات نهایی،لیکن تکرار امتحانات در طول هرثلث و یا سال به توسط معلم،به خصوص این اقدام را با نکات ذکر شده دربند اول تؤام می‌سازند،تا حدود زیادی موفق به کاهش اضطراب امتحان و جلوگیری از تقلب شاگردان می‌شوند.
۳. هماهنگ کردن کـردن روش و سـطح سؤالات امتحانی با سطح تدریس و امکانات مدرسه و شاگردان یکی از معضلات مدارس، وجود امتحاناتی است که هماهنگ با روش تدریس معلمان،یا امکانات درون مدرسه و یا موقعیت زندگی شاگردان برای مطالعهء دروس نیست.این مشکل بویژه در مواقعی تشدید می‌شود که از ادارات مـناطق یـا مـراجع بالاتر سؤالات امتحانی ارسال می‌شود و مدارس ملزم بـه انـجام آن هـستند. در چنین مواقعی مشاهده می‌شود که شاگردان برای تقلب تجهیز می‌شوند و مراقبتها و کنترلها هم شدت می‌یابد.
۴. رشد وجدان اخلاقی دانش‌آموزان در ارتباط با ارزشیابی وامتحان
شاید کمتر معلمی این توصیه را بپذیرد که گاه خوب است برای ایجاد روحیهء کنترل خـود و مراقبت شخصی در جلسهء امتحان معلم جلسه را به خود شاگردانم واگذارد و یا از کنترلهای شـدید پرهـیز کـند.
لیکن بدون شک برای اینکه بتوانیم خود شاگردان را به سطحی هدایت کنیم که برای دریافت نمره مبادرت بـه تـقلب نکنند،انجام این کار بسیار مهم و اساسی است.
معلم می‌تواند گاه به صورت آزمایشی امتحانی برگزار کـند و بـرطبق توافق قبلی کنترل جلسه را به خود دانش‌آموزان واگذارد و درعین‌حال راه حلهایی برای پیشامدهای احتمالی از قبیل کم شـدن نـمرهء بعضی شـاگردان یا تقلب احتمالی بعضی‌ها در نظر یگرد و اعلام کند. مثلا شاگردان ضعیف دو باره فرصت امتحان دادن داشـته بـاشند یا خود شاگردان تقلب‌های احتمالی را گزارش دهند. البته در حالت دوم ممکن است در بین شاگردان کلاس کـشمکش و دو دسـتگی بـه وجود آید، لیکن اگر معلم از روش صمیمیت و همدلی با کلاس بهره گیرد،هم می‌تواند این تنشها را تا حدودی کنترل کـند و هـم به جای معیارها و ضوابط نادرست"دوستی"و"رفاقت"و" معرفت"که از آنها سخن گفتیم،ارزشهای اخلاقی را به عنوان معیار رفـتارهای درسـی و کـلاسی قوام بخشد.
۵. سخن پایانی این است که تقلب به هر حال یکی از مسائل اصولی آموزشی و تربیتی مدارس است. ارزش کـاذب و افـراطی قـائل شدن برای نمره و موفقیت درسی و بی‌توجهی به جنبه‌های تربیتی و اخلاقی نظام مدرسه،افزایش احتمال استفاده از آنـ را بـه توسط دانش‌آموزان به همراه دارد.مدرسه و معلم اگر بخواهند از این وضعیت جلوگیری کنند چاره‌ای ندارند جز اینکه کفهء بـرنامه‌ها و روشـهای تربیت اخلاقی و شخصیتی شاگردان را نسبت به درس و نمره و رقابت سنگین‌تر کنند. چون در غیر ایـن صـورت شاگردان متقلب امروز،افراد متقلب فردا در زندگی اجتماعی خواهند بـود،اگرچه عدهء آنان اندک باشد.