چگونه خود را از وسوسه های شیطان برهانیم؟

وسوسه شیطان امری است که خواه ناخواه وجود خواهد داشت و نمی توانیم آن را به طور کامل از بین ببریم.
امام صادق علیه السّلام فرمود: «دلى نیست جز كه دو گوش دارد بر یكى فرشته اى است رهنما و بر دیگر شیطانى سست كن و فتنه گر، این فرمانش دهد و آن بازش دارد.»[۱]

حتی علیرغم اینکه شیطان نمی تواند معصومین را دچار گمراهی کند، اما آنان را به طور کامل به حال خود رها نمی کند و وسوسه خود را انجام می دهد.
امام ششم می فرمایند: «ابلیس نزد موسى بن عمران آمد كه با خدا در مناجات بود، یك فرشته بدو گفت: چه طمعى در او دارى او در مناجات با پروردگارش است؟ گفت همان را از او امید دارم كه از پدرش داشتم.»[۲]

بنابراین ناگزیر وسوسه شیطان را خواهیم داشت. اما این وسوسه تنها زمانی در ما اثر دارد که خودمان راهی برای او مهیا کنیم تا از آن جا به ما ضربه بزند:
« ابلیس دشمنی بیرونی است و تا پایگاهی در درون نداشته باشد، نمی‌تواند به انسان ضربه بزند. کار شیطان صدور سم به درون انسان است. اگر کسی که می‌خواهد دیگری را با سم از پای درآورد، آن را در جیب شخص بگذارد، تاثیری در وی ندارد یا اگر سم را به او بخوراند و او بالا بیاورد، باز هم اثری ندارد. دستگاه گوارش باید سم را بپذیرد و آن را جذب کند تا پس از ورود به خون، اثر زیانبار خود را به جال بگذارد.  وسوسه‌ها نیز چنین است»[۳]

بنابراین باید زمینه درونی را از بین ببریم. که میکروب ها همیشه در محیط زندگی انسان هستند. و تا هنگامی که سیستم دفاعی بدن با قوت وظیفه خویش را انجام می دهد، بیماری ای به وجود نخواهد آمد. و زمانی بیماری به وجود می آید که میکروب بیرونی، زمینه مساعدی برای بیماری بیابد. و ترک ذکر خدا آن زمینه ای است که شیطان را از وسوسه کننده به هم نشین دائمی تبدیل می کند:
«وَ مَنْ یَعْشُ عَنْ ذِكْرِ الرَّحْمنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرینٌ؛[زخرف/۳۶] و هر كس از یاد خدا روى‏ گردان شود شیطان را به سراغ او میفرستیم پس همواره قرین اوست.»

و با ترک ذکر و ارتکاب گناه، امر می تواند چنان امر را وخیم کند که دل انسان محل فرود دائمی شیاطین باشد، گویا که قلب انسان لانه شیاطین می شود:
«هَلْ أُنَبِّئُكُمْ عَلى‏ مَنْ تَنَزَّلُ الشَّیاطینُ * تَنَزَّلُ عَلى‏ كُلِّ أَفَّاكٍ أَثیمٍ؛[شعراء/۲۲۱-۲۲۲] آیا به شما خبر دهم كه شیاطین بر چه كسى نازل مى ‏شوند؟!* آنها بر هر دروغگوى گنهكار نازل مى ‏گردند.»
لذا باید همیشه ملازم ذکر و یاد خدا باشیم و بدانیم که اگر از خدا دور شدیم، لحظه به لحظه شیطان در ما موثرتر می شود. و توبه راه بستن منافذ باز شده است.

[۱]. بحار الأنوار ، ج‏۶۰، ص: ۲۴۵.
[۲]. بحار الأنوار ، ج‏۶۰، ص: ۲۳۶.
[۳]. نسیم اندیشه (پرسش و پاسخ‌هایی از آیت الله جوادی آملی) دفتر اول ص۱۲۴.