پرسش:
آیا نفرین یک مظلوم علیه ظالم روا است؟ و آیا نفرین کردن حق مسلم مظلوم است؟ خدا هنگامی که مظلومی نفرین می کند ناراحت می شود؟ آیا این مطلبی که خوانده ام حقیقت دارد که نفرین زیاد کردن، باعث می شود در قیامت جای ظالم و مظلوم عوض شود؟
پاسخ:
نفرین مظلوم بر ظالم روا و جایز می باشد.
الف: «لا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلاَّ مَنْ ظُلِمَ وَ كانَ اللَّهُ سَميعاً عَليماً (1) خدا بلند كردن صدا را به بدگويى دوست ندارد، مگر از آن كس كه به او ستمى شده باشد، و خدا شنوا و داناست.» مرحوم «علامه طباطبایی» در تفسیر شریف «المیزان»، یکی از مصادیق ««سوء مِنَ الْقَوْلِ» را نفرین کردن، بیان نموده،(2)که با توجه به استثناء مطرح شده (إِلاَّ مَنْ ظُلِمَ)،انسان مظلوم، این حق را دارد که نفرین کند.
ب: امیرالمومنین (علیه السلام) به عنوان اولین مظلوم عالم، در سحرگاه نوزده رمضان آخرین سال عمر شریفشان می فرماید: «مَلَكَتْنِي عَيْنِي وَ أَنَا جَالِسٌ فَسَنَحَ لِي رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله)، فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَاذَا لَقِيتُ مِنْ أُمَّتِكَ مِنَ الْأَوَدِ وَ اللَّدَدِ! فَقَالَ ادْعُ عَلَيْهِمْ. فَقُلْتُ أَبْدَلَنِي اللَّهُ بِهِمْ خَيْراً مِنْهُمْ وَ أَبْدَلَهُمْ بِي شَرّاً لَهُمْ مِنِّي (3) در حالی که نشسته بودم خواب چشمان مرا فرا گرفت. ناگهان رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بر من ظاهر شد. گفتم ای رسول خدا چه عداوت ها که از امت تو دیدم. فرمود آنها را نفرین کن. من هم نفرین کردم که خداوند بهتر از آنان را به من دهد و به جای من شخص بدی را بر آنها مسلط کند.»
نکته: اگر چه برای انسان مظلوم این حق وجود دارد که نفرین کند و در صورتی که این نفرین بر حق باشد، خدا از آن ناراحت نخواهد شد. منتها در نفرین کردن باید نگاه حداقلی داشت، به این معنا که تا انسان از ظلم ظالم مضطر نشده باشد و واقعا به تنگنا نیامده باشد، به نفرین روی نیاورد، بلکه تا جایی که می تواند از خطاهاى دیگران چشم پوشی کند تا خود مورد مغفرت و عفو الهى قرار گیرد. از همین نگاه است که خداوند متعال مى فرماید: «وَ لْیَعْفُوا وَ لْیَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ (4) آنها باید عفو کنند و چشم بپوشند، آیا دوست نمى دارید خداوند شما را ببخشد؟! و خداوند آمرزنده و مهربان است!»
اما نسبت به آخرین سوال مطرح شده، به این روایت از امام صادق (علیه السلام) که ناظر به زیاد نفرین کردن است، توجه بفرمایید:
«إِنَّ الْعَبْدَ لَيَكُونُ مَظْلُوماً فَمَا يَزَالُ يَدْعُو حَتَّى يَكُونَ ظَالِما (5) یک فرد گاهی مورد ستم قرار می گیرد، اما در نفرین بر ظالم تا حدی زیاده روی می کند که پروردگار خود او را نیز از ستمکاران به شمار می آورد.».
مرحوم «علامه مجلسی»، منظور از افراط در روایت را این گونه شرح می دهند:
«أنه يفرط في الدعاء على الظالم حتى يصير ظالما بسبب هذا الدعاء كان ظلمه بظلم يسير كشتم أو أخذ دراهم يسيرة فيدعو عليه بالموت و القتل و الفناء أو العمى أو الزمن و أمثال ذلك (6) در نفرين بر ظالم افراط كند و از حد بگذارند تا به آنجا كه خود ظالم گردد، مانند اينكه ظالم ستم اندكى به او كرده چون دشنام يا بردن چند درهم معدود، و مظلوم در مـقـابـل به او نـفـريـن بـه مـرگ و نـابـودى و كـورى و زمـيـنـگـيـرى و امـثـال آنها كند.»
پی نوشت:
1.نساء/148.
2.طباطبايى، محمدحسين، الميزان في تفسير القرآن، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، لبنان- بيروت،ج5،ص123
3.شريف الرضي، محمد بن حسين، نهج البلاغة (للصبحي صالح)، هجرت،قم، 1414ق،ص99.
4.نور/22.
5.كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي (ط- الإسلامية)،دار الكتب الإسلامية،تهران،1407،ج2،ص334.
6.مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار(ط- بيروت)، دار إحياء التراث العربي، بيروت،1403ق، ج72،ص333.
http://askdin.com/comment/1046795#comment-1046795