تفاوت کافر و مشرک

پرسش:

در قرآن هم کلمه "کافر" آمده هم "مشرک"، تفاوت "کافر" و "مشرک" چیست؟ کدام یکی بدتر است؟

پاسخ:
اصل معنی "کفر"، پوشاندن است.(1) لذا در واژه هایی که در تعابیر و کارکردهای مختلف از کلمه"کفر" می بینیم، این معنی اصلی در آن وجود دارد. مثلا:

"شب" را كافر گوئيم كه اشخاص را مى‏ پوشاند (2)
و "زارع" را كافر گوئيم كه تخم را در زمين مى‏ پوشاند(3)
كفر نعمت، پوشاندن آنست با ترك شكر(4)
بزرگترين كفر انكار وحدانيّت خدا يا دين يا نبوت است.(5)

 

«راغب» گويد: «كافر در عرف دين بكسى گفته ميشود كه وحدانيّت يا نبوت يا شريعت يا هر سه را انكار كند».
بهر حال كافر كسى است كه اصول يا ضرورى دين را انكار كند.(6)
«صحاح» هم کفر را به معنی ضد ایمان معرفی نموده است:
«الكُفْرُ: ضدُّ الإيمان. و قد كَفَرَ باللَّه كُفْرًا».(7)
همچنین کفر را به معنی کفران نعمت و ضد شکر بیان میکند:
«و الكُفْرُ أيضاً: جُحُودُ النعمةِ، و هو ضدُّ الشكر. و قد كَفَرَهُ كُفُورًا و كُفْرَاناً. و قوله تعالى: إِنَّا بِكُلٍّ كافِرُونَ‏، أى جاحدون»(8)

 

و اما شرک:
شرک، به معنای "نصیب" و "شریک" و "بهره" آمده است.(9)
در «تهذیب اللغه» شرک، را شریک گرفتن در ربوبیت خداوند بر اساس آیه 13 سوره مبارکه لقمان، بیان می نماید:
«يا بُنَيَّ لا تُشْرِكْ‏ بِاللَّهِ إِنَ‏ الشِّرْكَ‏ لَظُلْمٌ عَظِيم‏»(10) اى پسرك من به خدا شرك مياور كه به راستى شرك ستمى بزرگ است.
«و الشرك‏: أن تجعل للَّه‏ شريكاً في رُبُوبيَّته، تعالى اللَّه عن‏ الشُّركاءِ و الأنداد»(11)
مشرك كسى است كه براى خدا شريك قرار بدهد، چنين شخصى قابل آمرزش نيست؛ مگر آنكه در دنيا توبه كند. «إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ‏ يُشْرَكَ‏ بِهِ وَ يَغْفِرُ ما دُونَ ذلِكَ لِمَنْ يَشاءُ» (12)و (13)مسلما خدا اين را كه به او شرك ورزيده شود نمى ‏بخشايد و غير از آن را براى هر كه بخواهد مى ‏بخشايد.
مطلب قابل توضیح اینکه اینگونه نیست که ما یک وجه کفر یا شرک داشته باشیم و بخواهیم بگوییم مشرک بدتر است یا کافر.
 در روایتی در «اصول کافی»، امام جعفر صادق(علیه السلام) کفر را بر پنج وجه در قرآن کریم بیان فرمودند:
«ابى عمرو زبيرى» از امام صادق (علیه السلام) درباره وجوه کفر در قرآن می پرسد و ایشان میفرمایند:
 «كفر در كتاب خدا بر پنج وجه است: كفر جحود، و جحود بر دو وجه است، و ديگر كفر به وسيله ترك آنچه خدا بدان فرمان داده، كفر برائت و كفر نعمت».(14)
 در این درجه بندی و رتبه بندی، نمی توان بطور مطلق گفت که کافر بهتر است یا مشرک. زیرا ممکن است کافری اعلا مرتبه کفر را دارا باشد اما مشرکی ضعیف ترین درجه شرک را.

 

یک فرد مومن ریاکار از کافری که با وجود یقین، منکر خداوند است به مراتب بهتر است اما از طرفی فردی که کفران نعمت میکند بهتر از فردی باشد که به دو خدا قائل است یا ملحد است.
لذا این نسبیت در مفهوم کفر و شرک را باید در نظر داشت.

 

البته بدون در نظر گرفتن وجوه کفر و شرک و در یک نگاه کلی می توان گفت که کافر، اصلا چیزی به عنوان خدا را، قبول ندارد ولی مشرک، قبول دارد اما یکی از صفات این خدا که یکتایی است را قبول ندارد.

 

پی نوشت ها:
1.سید علی اکبر قرشی، قاموس قرآن، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1412 ق، چاپ ششم، ج‏6، ص122 ؛راغب، مفردات الفاظ قرآن کریم، دفتر نشر الکتاب، 1404 ه.ق، چاپ دوم، ص 461
2. قاموس قرآن،همان؛ مفردات، همان
3. قاموس، همان
4. همان
5. همان
6.همان
7. ابونصر جوهری، الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربية، بتحقیق عطار، احمد عبدالغفور، دار العلم للملايين، 1407ق، چاپ چهارم، بیروت، ج‏2، ص807    
8. همان
9. قاموس قرآن، همان، ج4، ص20
10.لقمان/13
11.محمّد بن أحمد الأزهري، تهذيب اللغة، دار إحياء التراث العربي، بیروت، چاپ اول، 2001م، ج‏10، ص12
12. نساء/4
13. قاموس، همان
14. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی،دفتر نشر اسلامیه، 1388 ش، چاپ سوم، تهران، ج2، ص 389

http://askdin.com/comment/1046576#comment-1046576