پرسش:
چرا همیشه در دین اسلام توصیه شده به پدر مادر احترام بگذارید؟
پاسخ:
در اسلام عزیز، احترام به پدر و مادر و احترام به فرزند، طرفینی است، هم فرزندان باید نسبت به پدر و مادر احترام بگذارند و هم پدر و مادر نسبت به فرزندان.
بر همین اساس امام سجاد (علیه السلام) در «رساله حقوق» به حقوق پدر و مادر و حقوق فرزندان اشاره می فرمایند، همچنین دعای 25 صحیفه سجادیه، امام سجاد (علیه السلام)، که در ۱۳ فراز تنظیم شده، موضوع اصلی آن دعا برای فرزندان است، و دعای 24 آن که در ۱۵ فراز تنظیم شده، موضوع اصلی آن دعا برای پدر و مادر است.
پس حقوق ها و احترام ها یک طرفه نیست.
البته جای شکی نیست که در اسلام، احترام به پدر و مادر مورد تاکید بیشتری قرار گرفته، و این امری است که می توان برای آن دلایلی برشمرد:
1-رابطه فرزند و والدین رابطه جزء و کل است.
در نظام هستی قاعده این است که اجزاء به سوی کل شدن در حال حرکتند؛ هر جزئی طبق قواعد فلسفی، حکمی و اصول خلقت الهی، در حال حرکت به سمت کلّ، و متمایل به آن است، و کلّ، همیشه تمایل دارد تا اجزاء خودش را از دست ندهد.
این یک خاصیت کلی در خلقت ماده و معنا است. والدین کلّ، و فرزندان جزء هستند، زیرا فرزندان پاره تن و جگرگوشه والدین و اجزاء وجودی آنها هستند، بنابراین والدین نیاز به توصیه ندارند، زیرا آنها لحظه به لحظه به دنبال حفظ اجزاء وجودی خود می باشند، لیکن فرزندان، آن به آن به سوی استقلال و کل شدن می روند و می خواهند مستقل باشند، و از شعاع کلّیت خارج گردند، این گریز و آن جذب در روابط والدین با فرزندان جوان مشهودتر است، آنجا که جوان با بر زبان آوردن جملاتی نظیر «دست از سر من بردارید» و یا «من در اجتماع کسی شده ام» این حالت را از خود نشان می دهد.
2-هر مقداری که فرزند بزرگتر می شود، نیاز به وابستگی او به والدین کمتر می گردد، و از طرف دیگر نیاز و وابستگی والدین به او فزونتر می شود، گویی در یک معادله نسبت مستقیم، تناسب معکوس ایجاد می گردد، یعنی فرزندان در حال گریزند، اما والدین دنبال آنها در حرکتند، که این حالت باعث ایجاد خلاء عاطفی می شود، و باید آن را پر کرد، و لازمه اش توصیه به فرزندان است تا این فاصله کم شود.
3-مساله قابل تأمل دیگر، زیباتر، جذابتر شدن روز به روز فرزندان در مقابل خمیده تر و پژمرده تر شدن پدر و مادر می باشد، لذا جاذبه آنان برای فرزندان کمتر می شود، و جاذبه فرزندان برای آنها افزون می گردد.
در نتیجه باید به فرزندان تاکید شود: نگاهتان به فقدان جاذبه ها نباشد، بلکه نگاهی محسنانه و محبت آمیز به والدین خود داشته باشید، ولی نیازی نیست به پدر و مادر چنین تأکیدی صورت گیرد؛ چون آنها لحظه به لحظه نسبت به فرزندانشان عاشق تر می شوند، و این محبت آنها گاه چنان افراطی می شود که باید مورد کنترل و تذکر قرار بگیرد:
«إِنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ ۚ (1) به حقیقت، اموال و فرزندان شما اسباب فتنه و امتحان شما هستند.»
بنابراین به شکل طبیعی و منطقی فرزندان نیازمند توصیه اند، ولی والدین نیاز به تذکر آنچنانی ندارند، زیرا خود به خود نسبت به فرزندان مهر می ورزند و احسان می کنند.(2)
پی نوشتها:
1.تغابن/15.
2.انصاری، محمد علی،تفسیر سوره لقمان، مشهد، بیان هدایت نور،1391،صص98-103.
http://askdin.com/comment/1044196#comment-1044196