پرسش:
مبارزه با نفس چیست؟ این که مثلا علی رغم نیاز بدن به خواب، نخوابم و یا فلان غذای مورد علاقه خود را نخورم، مبارزه با نفس است؟
لطفا با ذکر مثال توضیح دهید.
پاسخ:
جهاد با نفس، اصطلاحی برگرفته از متون دینی است که به معنای تلاش و کوشش در جهت مبارزه و مخالفت با درخواست‌های مذموم نفسانی می باشد. و در روایات، جهاد با نفس در مرتبه‌ای بالاتر از جهاد با دشمن قرار گرفته است.
امیر المومنین (علیه السلام) در بیانی می فرمایند: «إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله و سلم) بَعَثَ سَرِيَّةً فَلَمَّا رَجَعُوا قَالَ مَرْحَباً بِقَوْمٍ قَضَوُا الْجِهَادَ الْأَصْغَرَ وَ بَقِيَ عَلَيْهِم الْجِهَادُ الْأَكْبَرُ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا الْجِهَادُ الْأَكْبَرُ قَالَ جِهَادُ النَّفْسِ ثُمَّ قَالَ ص أَفْضَلُ الْجِهَادِ مَنْ جَاهَدَ نَفْسَهُ الَّتِي بَيْنَ جَنْبَيْهِ (1) رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله و سلم) لشكريانى را براى جنگی فرستاد، وقتى بازگشتند، فرمود: آفرين بر گروهى كه جهاد كوچك‌تر را انجام دادند؛ و حال آن‌كه جهاد بزرگ‌تر باقى مانده است. گفته شد: اى رسول خدا! جهاد بزرگ‌تر چيست؟ فرمود: جهاد و مبارزه با نفس (خويشتن).»
جهاد با نفس به معنای محرومیت از نعمت‌های حلال الهی و سرکوب تمایلات مشروع مادی مانند مثال هایی که شما بیان فرمودید، نیست، بلکه به معنای محدود ساختن و مهار کردن خواهش های نامشروع نفس می باشد.
اما مثال ها
1-خویشتن داری حضرت یوسف (علیه السلام) در مقابل درخواست نامشروع زلیخا و تن به گناه ندادن ایشان.
2-جوانی که در اوج نیاز جنسی است و در فضای مجازی و حقیقی مراقب چشمان خود و ارتباطش با نامحرم است، مبارزه با نفس نموده است.
3-کارمندی که علی رغم، وضعیت نامطلوب اقتصادی، و فشار سخت زندگی، زیر بار گرفتن رشوه نمی رود، تا مبادا لقمه حرام در زندگی او وارد شود، مجاهده با نفس اماره نموده است.
پی نوشت:
1.ابن بابويه، محمد بن على، الأمالي(للصدوق)، كتابچى، تهران،1376 ش،ص466.