توبه نصوح چیست؟

پرسش: توبه نصوح چیست؟

 

 

پاسخ: توبه در آیه هشتم سوره مبارکه تحریم به نصوح توصیف شده است. خداوند متعال در این آیه شریفه می فرماید:

 

«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسى‏ رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ يُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهار؛ اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد بسوى خدا توبه كنيد، توبه ‏اى خالص اميد است (با اين كار) پروردگارتان گناهانتان را ببخشد و شما را در باغهايى از بهشت كه نهرها از زير درختانش جارى است وارد كند.»(1)

 

بنابراین توبه نصوح منشا قرآنی دارد و در این ترکیب حالت وصفی دارد نه اسمی. به عبارت دیگر خداوند متعال مومنین را به توبه ای امر میکند که نُصح و خالص باشد نه اینکه نصوح اسم فردی باشد و در قرآن توصیه شده باشد مانند او توبه کنید. البته داستان هایی که درباره فردی به همین نام و توبه او نقل می شود ممکن است درست باشد ولی در تفسیر آیه شریفه نمی تواند نقشی داشته باشد.

 

توبه نصوح در روایات نیز تبیین مفهومی و تعیین مصداقی شده است. از امام صادق(علیه السلام) درباره توبه نصوح آمده است:

 

«عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) مَا مَعْنَى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ‏ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً قَالَ هُوَ الذَّنْبُ الَّذِي لَا يَعُودُ فِيهِ أَبَداً قُلْتُ وَ أَيُّنَا لَمْ يَعُدْ فَقَالَ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ مِنْ عِبَادِهِ الْمُفَتَّنَ التَّوَّاب‏؛ ابو بصير گويد (راجع به همين آيه) به حضرت صادق عليه السّلام عرض كردم (كه معناى آن چيست؟) فرمود: آن گناهى است كه هرگز در آن باز نگردد، عرض كردم: كداميك از ما هست كه باز نگردد؟ فرمود: اى ابا محمد همانا خداوند از (ميان) بندگانش دوست دارد آن كس را كه در فتنه (گناه) واقع شود و بسيار توبه كند.»(2)

 

آیت الله مکارم در تفسیر نمونه درباره توبه نصوح می نویسد:

 

«در اينكه توبه نصوح چيست؟ تفسيرهاى زيادى براى آن ذكر كرده ‏اند تا آنجا كه بعضى شماره تفسيرهاى آن را بالغ بر بيست و سه تفسير دانسته ‏اند(تفسير قرطبى، جلد 10، صفحه 6766). ولى همه اين تفسيرها تقريبا به يك حقيقت بازمی گردد، يا شاخ و برگها و شرائط مختلف توبه است.
از جمله اينكه:" توبه نصوح" آن است كه واجد چهار شرط باشد:
پشيمانى قلبى، استغفار زبانى، ترك گناه، و تصميم بر ترك در آينده.
بعضى ديگر گفته ‏اند:" توبه نصوح" آن است كه واجد سه شرط باشد:
ترس از اينكه پذيرفته نشود، اميد به اينكه پذيرفته شود، و ادامه اطاعت خدا.
يا اينكه" توبه نصوح" آن است كه گناه خود را همواره در مقابل چشم خود ببينى و از آن شرمنده باشى!

 

يا اينكه" توبه نصوح آن است كه مظالم را به صاحبانش بازگرداند، و از مظلومين حليت بطلبد، و بر اطاعت خدا اصرار ورزد.
يا اينكه" توبه نصوح" آن است كه در آن سه شرط باشد: كم سخن گفتن كم خوردن، و كم خوابيدن.
يا اينكه" توبه نصوح" آن است كه توأم با چشمى گريان، و قلبى بيزار از گناه باشد ... و مانند اينها كه همگى شاخ و برگ يك واقعيت است و اين توبه خالص و كامل است.»(3)

 

پی نوشت ها:

  1. تحریم، 8.
  2. كوفى اهوازى، حسين بن سعيد، الزهد، المطبعة العلمية، قم، ص72.

  3. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیة، تهران، 1374ه ش، ج‏24، ص 290.
  4. http://askdin.com/comment/1041407#comment-1041407