پرسش: توبه نصوح چیست؟
پاسخ: توبه در آیه هشتم سوره مبارکه تحریم به نصوح توصیف شده است. خداوند متعال در این آیه شریفه می فرماید:
«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسى رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ يُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهار؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد بسوى خدا توبه كنيد، توبه اى خالص اميد است (با اين كار) پروردگارتان گناهانتان را ببخشد و شما را در باغهايى از بهشت كه نهرها از زير درختانش جارى است وارد كند.»(1)
بنابراین توبه نصوح منشا قرآنی دارد و در این ترکیب حالت وصفی دارد نه اسمی. به عبارت دیگر خداوند متعال مومنین را به توبه ای امر میکند که نُصح و خالص باشد نه اینکه نصوح اسم فردی باشد و در قرآن توصیه شده باشد مانند او توبه کنید. البته داستان هایی که درباره فردی به همین نام و توبه او نقل می شود ممکن است درست باشد ولی در تفسیر آیه شریفه نمی تواند نقشی داشته باشد.
توبه نصوح در روایات نیز تبیین مفهومی و تعیین مصداقی شده است. از امام صادق(علیه السلام) درباره توبه نصوح آمده است:
«عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) مَا مَعْنَى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً قَالَ هُوَ الذَّنْبُ الَّذِي لَا يَعُودُ فِيهِ أَبَداً قُلْتُ وَ أَيُّنَا لَمْ يَعُدْ فَقَالَ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ مِنْ عِبَادِهِ الْمُفَتَّنَ التَّوَّاب؛ ابو بصير گويد (راجع به همين آيه) به حضرت صادق عليه السّلام عرض كردم (كه معناى آن چيست؟) فرمود: آن گناهى است كه هرگز در آن باز نگردد، عرض كردم: كداميك از ما هست كه باز نگردد؟ فرمود: اى ابا محمد همانا خداوند از (ميان) بندگانش دوست دارد آن كس را كه در فتنه (گناه) واقع شود و بسيار توبه كند.»(2)
آیت الله مکارم در تفسیر نمونه درباره توبه نصوح می نویسد:
«در اينكه توبه نصوح چيست؟ تفسيرهاى زيادى براى آن ذكر كرده اند تا آنجا كه بعضى شماره تفسيرهاى آن را بالغ بر بيست و سه تفسير دانسته اند(تفسير قرطبى، جلد 10، صفحه 6766). ولى همه اين تفسيرها تقريبا به يك حقيقت بازمی گردد، يا شاخ و برگها و شرائط مختلف توبه است.
از جمله اينكه:" توبه نصوح" آن است كه واجد چهار شرط باشد:
پشيمانى قلبى، استغفار زبانى، ترك گناه، و تصميم بر ترك در آينده.
بعضى ديگر گفته اند:" توبه نصوح" آن است كه واجد سه شرط باشد:
ترس از اينكه پذيرفته نشود، اميد به اينكه پذيرفته شود، و ادامه اطاعت خدا.
يا اينكه" توبه نصوح" آن است كه گناه خود را همواره در مقابل چشم خود ببينى و از آن شرمنده باشى!
يا اينكه" توبه نصوح آن است كه مظالم را به صاحبانش بازگرداند، و از مظلومين حليت بطلبد، و بر اطاعت خدا اصرار ورزد.
يا اينكه" توبه نصوح" آن است كه در آن سه شرط باشد: كم سخن گفتن كم خوردن، و كم خوابيدن.
يا اينكه" توبه نصوح" آن است كه توأم با چشمى گريان، و قلبى بيزار از گناه باشد ... و مانند اينها كه همگى شاخ و برگ يك واقعيت است و اين توبه خالص و كامل است.»(3)
پی نوشت ها:
- تحریم، 8.
-
كوفى اهوازى، حسين بن سعيد، الزهد، المطبعة العلمية، قم، ص72.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیة، تهران، 1374ه ش، ج24، ص 290.
- http://askdin.com/comment/1041407#comment-1041407