پرسش:
پدر 51 ساله و مادری 45 ساله دارم که هر دو بی سواد هستند، پنج دختر و یک پسر چهارده ساله هستیم، چهارتا از دختران ازدواج کردند و خواهر کوچکم یازده سال دارد که به نظرم از نظر روحی افسرده شده؛ ما زندگی سختی داشتیم، پدرم معتاد بود، البته ده سال ترک کرده بود. هیچ کدام از بچه ها زیاد باهاش راحت نبودیم چند وقتی خوب بود الان یک ماه است که دوباره خیلی مادرم رو اذیت می کنه، بهش تهمت میزنه اصلاً حتی یک لبخند براش نگذاشته.
پدرم در حق مادرم خیلی ظلم می کنه، آنها گوسفند دارند؛ مادرم با اینکه دیسک کمر شدید داره ولی باز همۀ کارهای طویله و خونه رو انجام می ده، ولی پدرم بعد ۳۵ سال زندگی بازم به مادرم تهمت خیانت می زنه.
به نظرتان مادرم چیکار کنه آیا صبرش ثواب داره؟
پاسخ:
از بروز این گونه مشکلات در زندگی تان متأسفیم. آرزو می کنیم که به یاری خدا، به زودی زود گره از چنین مشکلی در زندگی تان گشوده شود و یا چنان صبر و استقامتی به شما و سایر اعضای خانواده به ویژه به مادرتان عطا گردد که به راحتی بتوانید بر ناملایمات زندگی صبر پیشه کنید و هوشمندانه به مقابله با آن بپردازید.
اساساً زندگی همسران و میزان رضایت مندی و شادکامی آن بیش از آنکه متأثر از عوامل بیرونی باشد به رفتار و منش همسران و توانایی آنها در فراگیری مهارت های زندگی و به کار بردن آن در درون خانواده دارد؛ چرا که هر چقدر همسران بتوانند ارتباط مؤثری باهم برقرار کنند، طبیعتاً میزان رضایتمندی آنان از زندگی بالا می رود و روز به روز بر میزان صفا و صمیمت آنها افزوده می شود و همسران احساس بی مهری و سردی نسبت به هم نخواهند داشت و در حق یکدیگر مرتکب ظلم و ستم نخواهند شد.
البته در اینکه مشکل اصلی پدرتان چیست و علت و علل سوءاخلاق و سوءرفتار وی با مادرتان و نیز با سایر اعضای خانواده چیست نیاز به بررسی دارد. احتمالاً پدرتان به برخی از آشفتگی های روحی و اختلالات روانی حاد مبتلا هستند که نیازمند درمان است؛ اما کاری که فعلاً بر عهده شما و مادرتان می باشد این است که با وی مدارا کنید تا از شدت تنش ها کاسته شود.
علاوه بر این، برای شناسایی و علت یابی مشکلات رفتاری پدرتان و حل ریشه ای آن لازم است وی را به مراکز مشاوره ای و خدمات روانشناختی معتبر ارجاع دهید و یا به بهانه و ترفندی او را به این مراکز بکشانید تا زمینه گفتگو با مشاوران و روانشناسان باتجربه برای ریشه یابی و حل مشکل فراهم گردد.
همان طور که گفته شد احتمال ابتلای پدرتان به برخی از آشفتگی های روحی و اختلالات روانی وجود دارد که برای تشخیص درست و پیگیری روند درمانی آن نیازمند مراجعۀ حضوری است.
خواهرتان را نیز می توانید به مراکز مشاوره ای ارجاع دهید تا روحیۀ آسیب دیده وی به کمک متخصصان درمان شود و از شدت آن جلوگیری به عمل آید.
همان طور که گفته شد احتمال ابتلای پدرتان به برخی از آشفتگی های روحی و اختلالات روانی وجود دارد و سوءگفتار و سوءرفتار وی می تواند از ضعف شخصیتی، اعتیاد، سن بالا، سوءتربیت، مشکلات و گرفتاری های زندگی و... ناشی شده باشد، در این فرض همان طور که ما به خاطر بیماری افراد از آنها ناراحت نمی شویم به خودتان بقبولانید که پدرتان مریض و بیمار هست و با بالا بردن آستانۀ تحمل خود با وی براساس آموزه های دینی و تعالیم اسلامی مدارا کنید تا آرامش زندگی تان مختل نشود و دچار تنش فزاینده ای در زندگی نگردد.
امام علی (علیه السلام) در روایت زیبایی می فرماید:
«لَيْسَ الْحَكِيمُ مَنْ لَمْ يُدَارِ مَنْ لَا يَجِدُ بُدّاً مِنْ مُدَارَاتِه» (1)؛ «حکیم نیست کسى که مدارا ندارد با شخصى که چاره اى جز مدارا کردن با او نیست».
در روایت دیگری امام جواد (علیه السلام) دستور مدارا با پدر می دهد:
«بکر پسر صالح مى گوید: من دامادى داشتم به امام جواد نامه اى نوشت و در آن اظهار داشت که پدرم دشمن اهل بیت است و عقیده فاسد دارد، با من هم بدرفتارى مى کند و خیلى اذیتم مى نماید.
سرورم! نخست از شما مى خواهم براى من دعا کنى! ضمنا نظرتان در این باره چیست؟ آیا علیه او افشاگرى کنم و عقیده فاسد و رفتار زشت او را براى دیگران بیان کنم؟ یا با او مدارا نموده و خوش رفتار باشم؟
امام جواد (علیه السلام) در پاسخ نوشت: مضمون نامه تو و آنچه که راجع به پدر خود نوشته بودى فهمیدم، البته به خواست خداوند من از دعاى خیر تو غفلت نمى کنم، اما این را هم بدان مدارا و خوش رفتارى براى تو، بهتر از افشاگرى و پرده درى است و نیز بدان با هر سختى، آسانى است. شکیبا باش و عاقبت نیکو اختصاص به پرهیزگاران دارد. خداوند تو را در دوستى اهل بیت ثابت قدم بدارد! ما و شما در پناه خداوند هستیم و پروردگار نیز پناهندگان خود را نگهدارى مى کند.
بکر مى گوید: پس از آن خداوند قلب پدر دامادم را چنان دگرگون ساخت که دوستدار اهل بیت شد و به پسرش هم محبت نمود».(2)
بنابر توصیه امام جواد (علیه السلام) وظیفه شما و سایر اعضای خانواده نیز نسبت به سوءرفتار پدرتان مدارا کردن با وی است تا با این شیوه ضمن اصلاح رفتارهای ناروای وی، دعای امام (علیه السلام) را نیز پشت سر خویش داشته باشید.
در حکایت ها نیز آمده است:
«روزی سقراط حکیم مردی را دید که خیلی ناراحت و بود.
علت ناراحتی اش را پرسید. شخص پاسخ داد:
در راه که می آمدم یکی از آشنایان را دیدم. سلام کردم جواب نداد و با بی اعتنایی و خودخواهی از کنارم گذشت و رفت و من از این طرز رفتار او خیلی رنجیدم.
سقراط گفت: چرا رنجیدی؟
مرد با تعجب گفت: خوب معلوم است که چنین رفتاری ناراحت کننده است.
سقراط پرسید: اگر در راه کسی را می دیدی که به زمین افتاده و از درد به خود می پیچد.
آیا از دست او دلخور و رنجیده می شدی؟
مرد گفت: مسلم است که هرگز دلخور نمی شدم. آدم از بیمار بودن کسی دلخور نمی شود.
سقراط پرسید: به جای دلخوری چه احساسی می یافتی و چه می کردی؟
مرد جواب داد: احساس دلسوزی، شفقت و سعی می کردم طبیب یا دارویی به او برسانم.
سقراط گفت: همۀ این کارها را به خاطر آن می کردی که او را بیمار می دانستی، آیا کسی که رفتارش نادرست است، روانش بیمار نیست؟
بیماری فکری و روانی نامش «غفلت» است و باید به جای دلخوری و رنجش نسبت به کسی که بدی می کند و غافل است دل سوزانید و کمک کرد.
پس از دست هیچ کس دلخور مشو و کینه به دل مگیر. بدان که هر وقت کسی بدی می کند در آن لحظه بیمار است».(3)
بدون تردید، اگر مادرتان در برابر سوءگفتار و سوءرفتار پدرتان صبر پیشه کند و هوشمندانه آن را تحمل نماید، در برابر آن اجر و ثواب تعلق می گیرد؛ پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) در روایتی می فرمایند:
«مَنْ صَبَرَتْ عَلَى سُوءِ خُلُقِ زَوْجِهَا أَعْطَاهَا اللَّهُ مِثْلَ ثَوَابِ آسِیةَ بِنْتِ مُزَاحِم» (4)؛ «هر زنى که در برابر بد اخلاقى شوهرش شکیبایى ورزد، خداوند همانند ثواب آسیه بنت مزاحم (همسر فرعون) به او عطا کند».
امام صادق (علیه السلام) نیز در روایتی می فرماید:
«سه طایفه از زنان عذاب قبر از آنها برداشته می شود و با حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) محشور می شوند: زنى که بر غیرت شوهرش صبر کند، زنى که با شوهر بد اخلاق خویش بسازد و زنى که مهریهاش را ببخشد؛ خداى تعالى به هر یک از این سه طایفه از زنان ثواب هزار شهید مىبخشد و براى هر یک از آنان ثواب عبادت یک سال می نویسد».(5)
همه این توصیه ها و سفارش ها برای این است که خداوند و اولیای دین به حفظ و تداوم پیوند زناشویی اهتمام ویژه ای دارند و نمی خواهند به خاطر بروز برخی مشکلات و ناملایمات، شیرازه زندگی از هم باز شود و همسران از هم جدا شوند.
اگر مادرتان بر اساس دیدگاه توحیدی به این گونه مشکلات بنگرد، مطمئناً تحمل برخی دشواری ها و ناملایمات زندگی بر وی آسان می گردد و می تواند همچنان به زندگی با پدرتان ادامه دهد.
به مادرتان بگویید به اجر و ثوابی که از این رهگذر نصیبش می گردد، فکر نماید تا تحمل سختی ها و دشواری های زندگی بر وی سهل و آسان گردد.
معرفی منابع برای مطالعۀ بیشتر:
- عبدلی، هادی، تو هم گاهی مدارا کن! روش های ارتباط با افراد دشوار، تهران: کانون اندیشه جوان، 1397.
- ملک محمودی الیگودرزی، امیر، هنر رفتار با والدین: چگونه با پدر و مادر خود رفتار کنیم؟، قم: مشعل هدایت، 1392.
پی نوشت ها:
- مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى، بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1403ق، ج75، ص57.
- نورى، حسین بن محمدتقى، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام، 1408ق، ج12، ص82.
- موسسۀ اطلاعات، «مجله جوانان امروز»، سال پنجاه و یکم، شماره 2257، مرداد 1397، ص11.
- طبرسى، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، قم: شریف رضى، 1412ق، ص214.
- حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام، 1409ق، ج21، ص285.
http://askdin.com/comment/1041288#comment-1041288