پرسش:
لطفا راهنمایی بکنید که ما با جوانان چه جوری برخورد بکنیم تا آنها از ما نگریزند و نصیحت های ما را بپذیرند.
پاسخ:
شناخت رفتارهای صحیح و رعایت اصول آن در بحث ارتباط با قشر جوانان خیلی مهم می باشد و لازم است مطالعه و رعایت اصول رفتاری سنجیده در ارتباط با آنها جدی گرفته شود؛ به همین منظور لازم است نکاتی را به عنوان اصول رفتاری در این زمینه بیان کنیم.
1. رعایت اصل تکریم و احترام
خداوند به انسان کرامت عنایت کرده که هیچ کسی حتی خود فرد حق ندارد به این حرمت و کرامت خدشه ای وارد کند، از طرف دیگر جوانان تشنه ادب و احترام هستند و تا زمانی که در رفتار و گفتار این اصل را رعایت نشود، نمی توان در دل جوانان نفوذ کرد. بنابراین مسئله احترام و تکریم یک پایه و اساس مهم در کلیه شئونات ارتباطات بوده و باید مورد توجه قرار بگیرد. این قاعده یک اصول کلی است و حتی شامل موارد دیگر قابل ذکر هم می شود.
2. پرهیز از امر و نهی مداوم
یکی از تدابیری که در راستای بهبود ارتباط با جوانان توصیه می شود، تغییر چارچوب روابط در دوره جوانی در قیاس با دوره قبل از جوانی(نوجوانی و کودکی) است. در دوره کودکی، پایه رفتارها با تکیه بر قانون امر و نهی هاست و در برگیرنده دستورات مشخصی از انضباط و رعایت موازین اخلاقی است. اما رابطه بهتر در دوران جوانی باید بر اساس همدلی، تفاهم و درک وضعیت آنها می باشد و حتی اگر موردی برای تذکر باشد، بهتر است به صورت غیر مستقیم بیان شود. این نگراش و سبک رفتاری مطلوب ترین نوع چارچوب ارتباطی محسوب می شود.
3. رعایت اصل اعتماد سازی
اعتمادسازی و جلب اعتماد از ابتدایی ترین ابزار یک مربی برای درک جوان به کار می گیرند. در واقع، جلب اعتماد، پذیرش و مقبولیت فرد توسط مخاطب است. جوان و نوجوان باید ما را بپذیرند و اعتماد بکنند و تا زمانی که ما را به دیده قبول ننگرند و احساس نکنند که ما آنها را درک میکنیم، چیزی از ما نمی پذیرند و اعتمادی شکل نخواهد گرفت.
4. خوش رو بودن
اساسا بهترین نوع برخورد با مخاطب، بویژه در نوع برخوردهایی که جنبه تربیتی داشته و از موضع مربی صورت میگیرد، علاوه بر داشتن هنر مخاطب شناسی و برخورداری از جواذب ظاهری و شکلی، باید برخورد با نشاط را را مهم بشماریم که در حتی در توصیه ائمه معصومین علیهم السلام این موضوع بیان شده است.
وَ قَالَ علی علیه السلام: إِنَّ أَحْسَنَ مَا يَأْلَفُ بِهِ النَّاسُ قُلُوبَ أَوِدَّائِهِمْ وَ نَفَوْا بِهِ الضِّغْنَ عَنْ قُلُوبِ أَعْدَائِهِمْ حُسْنُ الْبِشْرِ عِنْدَ لِقَائِهِمْ وَ التَّفَقُّدُ فِی غَيْبَتِهِمْ وَ الْبَشَاشَةُ بِهِمْ عِنْدَ حُضُورِهِم؛ امام علی (علیه السلام) فرمودند: بهترين راه براى نفوذ در دل دوستان و زدودن كينه از دل دشمنان. گشاده روئى است هنگام ملاقات. و جويا شدن از روى مهر و محبت از حال آنها در موقع غيبت، و شادى و خوشحالى هنگام حضور و آمدنشان.[1]
5. بیان و گفتاری جذاب
به کارگیری ادبیات دلنشین به فراخور حال مخاطب: از دیگر نکات مهم در برخورد با جوانان می باشد، بنابراین به کارگیری زبان و ادبیات شیرین و دلنشین به تناسب فهم و درک جوانان باعث قوی شدن ارتباط می گردد و یک جاذبه و انگیزه خاصی را برای ادامه ارتباط ایجاد خواهد کرد.
6. خیر خواه بودن
اساسا از جمله رمز و راز موفقیت در زندگی و در هر کاری، خلوص نیت است. زمانی که یک جوان این موضوع را احساس کرده و باور کند که مربی در بیان و رفتار خود جز خلوص نیت و خیرخواهی ندارد، با جان و دل سخنان او را پذیرفته و وی را به عنوان الگو میپذیرد.
7. اصل صداقت
اگر جوان احساس کند که مربی در گفتار خود صادق است و بدون کمترین چشم داشت و به درستی قصد راهنمایی جوان را دارد، با جان و دل و صمیمانه کلام او را می پذیرد، البته ایجاد چنین باوری نیاز به بازه زمانی خاصی دارد و نباید انتظار عجولانه ای داشت.
8. پذیرش و مقبولیت
ایمان و باور حقیقی به شایستگی های جوان یکی از موارد مهم و اساسی است که مربی باید قابلیت، استعداد و ظرفیتها و شایستگی های جوان و نوجوان را باور داشته باشد و او را بپذیرد تا بتواند در او تاثیرگذار باشد . اگر حقیقتا مربی به شایستگی ها و ظرفیت های جوان معتقد نباشد، نمی تواند او را هدایت و یا ارشاد نماید؟ لازمه تاثیرگذاری بر فرد، علاوه بر پذیرش، باور داشتن به ظرفیت های اوست.
8. پرهیز از اهرم قدرت و سلطه
پرهیز از اهرم قدرت و سلطه، راز موفقیتیک مربی است. برخورد از موضع قدرت و قوت، با لجاجت و عدم پذیرش جوان مواجه خواهیم شد، بنابراین بهتر است به عنوان یک دوست و رفیق با یک جوان برخورد شود.
9. صبر و بردباری
صبر و استقامت، سعه صدر و برخورد فراجریانی در مواجهه با مسائل و مشکلات جوانان از جمله اصول رفتاری مهم می باشد.
10. توجه به علاقه ها و ویژگی های شخصیتی
با شناخت ویژگی ها و خصوصیات رفتاری و گفتاری جوانان مورادی مثل: داشتن روحیه تجدد و نوگرایی، تحرک، تلاش، امید، آرمانخواهی، آرمانگرایی، آزادی خواهی، نشاط و طراوت، لطافت، غرور، احساس خوشبختی، منزلت طلبی، جسارت و . . . می باشد و کشف علایق و سلیقه های معقول و متناسب با این ویژگیها در تدوام ارتباطها خیلی موثر و سازنده می باشد و حتی طبق این شناخت می توان رفتاری سنجیده هم انجام داد.
پی نوشت:
[1]. نهج البلاغه دشتی، قصار142.