پرسش:
آیا علم خداوند با علم بشری متفاوت است؟ وقتی گفته میشود فلان چیز از نظر علمی مشکل دارد یعنی چه؟ بشر هرچقدر هم عالم باشد بالاخره در حد خدا عالم نیست، در مورد چه علمی صحبت میکند؟
پاسخ:
سوال شما خیلی واضح نیست، اما با توجه به آنچه که بنده از بیان شما برداشت می کنم باید عرض کنم منظور از علم گاهی مطلقِ دانستن است، و در این معنا تفاوتی بین خداوند و انسان نیست.
اما گاهی تعبیر علم مختص علوم تجربی است، مثلا می گوییم: یافته های علمی نشان می دهد که تحرّک و تغذیه در سلامتی نقش دارند. بشر وقتی چیزی را با علم می سنجد و مثلا میگوید برخلاف علم است، یا از نظر علمی مشکل دارد عموما منظورش همین معنا، یعنی علوم تجربی است. همانطور که فرموده اید علوم انسان محدود است، علاوه بر اینکه در همین یافته ها هم بنا بر قول صحیح تر، قطعیتی در کار نیست.
بنابراین این که کسی بخواهد همه چیز را در قلمرو تجربه دانسته، و با یافته های علمی حقائق را به صورت قطعی بسنجد، این صحیح نیست، اما از آن طرف اینگونه هم نیست که این یافته ها بی ارزش باشند، یعنی در جایی که یافته مثلا طبی از طریق متقن وجود دارد خب چون ما فعلا راه دیگری به حقیقت نداریم باید به همین عمل کنیم، نمی توانیم به بهانه این که ما همه چیز را نمیدانیم همین مقدار اندکی را که میدانیم را هم کنار بگذاریم.
بنابراین اگرچه علوم تجربی یارای برابری با گزاره های قطعی عقلی یا دینی را ندارد، اما اگر با عقل و دین در تعارض نبود اتفاقا عمل کردن و پایبند بودن به آن منطقی است.
طبق آنچه گذشت روشن میشود یافته های علمی میتواند برای گزاره های دینی نقش یک مفسر و یا مؤید را ایفا کند، اما نباید گمان شود که دین به این دستاوردهای علمی وابسته است، بلکه صرفا می توانند تایید و تأکیدی بر حقانیت دین قلمداد شوند، اما اگر یک گزاره علمی با یک گزاره دینی که به صورت قطعی از گزاره های دینی است تعارض داشته باشد قطعا خود این تعارض نشان میدهد که آن گزاره علمی درست نیست، چرا که دین مبتنی بر عقل است، اما علم مبتنی بر تجربه، و تجربه نمیتواند یافته های عقلی را نقض کند.