کذب خبری و مخبری به چه معناست؟

پرسش:
کذب خبری و مخبری به چه معناست؟

پاسخ:
کذب در یک تقسیم به دو نوع خبری و مخبری تقسیم می شود .
۱. کذب خبری : آن است که فردی از طرف فرد یا گروهی خبر دروغی را برای دیگران بیاورد . یعنی اکر کسی که خود راستگو است رسول و فرستاده فردی دروغگو باشد و از طرف او خبر دروغی را برای دیگران ببرد و نقل کند این کذب خبری است و صدق مخبری . مثلا   به یک انسان موثق عادل ممکن است   پیام دروغی   بدهند و بگویند شما برو به فلان جمع   یا به فلان شخص بگو که چنین چیزی اتفاق افتاد‌ه است و او هم چون بی اطلاع است می‌آید این خبر را نقل می‌کند . این خبر کذب خبری دارد نه کذب مخبری .
پس کذب خبری در موردی است که به شخص خوش‌باوری گزارش دهند که فلان حادثه اتفاق افتاده است و او هم این را گزارش دهد . این خبر دروغ است و کذب خبری است ولی مخبر کاذب نیست مخبر به خیال اینکه این مطلب صدق است آن را گزارش می‌دهد.
۲. کذب مخبری
کذب مخبری به این است که نقل کننده خبر دروغگو باشد و به تصور خودش دروغی را جعل کرده برای اینکه به کسی آسیب برساند و اتفاقا آن مطلبی که جعل کرده و به هم بافته  درست درآمده و حقیقت دارد، در اینجا کذب مخبری است نه خبری.
بیان دیگر:
راست و دروغ را می توان از دو نگاه متفاوت مورد ارزیابی قرار داد. راست و دروغی که به خبر مربوط می شود (صدق و کذب خبری)، راست و دروغی که با خبر دهنده ارتباط می یابد (صدق و کذب مخبری). در صدق و کذب خبری، خبر با واقع سنجیده می شود، اگر مطابق واقع بود صدق است هر چند مخالف اعتقاد باشد و اگر مطابق واقع نبود کذب است هر چند مطابق اعتقاد باشد.
ولی در صدق و کذب مخبری، خبر با اعتقاد سنجیده می شود، اگر مطابق اعتقاد بود صدق است هر چند با واقع مطابق نباشد مثلًا کسی یقین دارد فلان کتاب را خوانده و می گوید خوانده ام، در حالی که امر بر وی مشتبه شده و کتاب دیگری را مطالعه نموده است. چنین سخنی را نمی توان دروغ دانست؛ و اگر مطابق اعتقاد نبود کذب است هر چند با واقع مطابق باشد.
خدای متعال منافقان را که شهادت به رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله می دهند، تکذیب می کند، با اینکه سخن آنها مطابق واقع است، ولی چون این سخن با اعتقاد فاسدشان برابر نیست، آنها دروغگو محسوب می شوند.
«إِذا جاءَک الْمُنافِقُونَ قالُوا نَشْهَدُ إِنَّک لَرَسُولُ اللَّهِ وَ اللَّهُ یعْلَمُ إِنَّک لَرَسُولُهُ وَ اللَّهُ یشْهَدُ إِنَّ الْمُنافِقِینَ لَکاذِبُونَ ⁽¹⁾ هنگامی که منافقان نزد تو می آیند و گویند ما شهادت می دهیم که یقیناً رسول خدائی، خدای میداند تو رسول او هستی و خدا شهادت می دهد که منافقان دروغگو هستند.»

پی نوشت:
1.منافقون/1.

http://askdin.com/comment/1034450#comment-1034450