پرسش:
اگر قرار باشد چند ماه دیگر به زیارت خانه خداوند مشرف شوید در این فاصله چه کارهایی انجام میدهید و چگونه خود را برای این سفر معنوی آماده میکنید؟
پاسخ:
کنگره عظیم حج از جنبه های مختلف قابل استفاده و ارزیابی است. زیارت بیت الله حرام دارای ابعاد عبادی، معنوی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و .... است که بهره مندی از هر یک نیازمند کسب آگاهی و آمادگی است. در اینجا به نکاتی که در بهره مندی معنوی از این سفر موثر است اشاره میکنم:
عبور از قالب به معنا: بیشتر اعمال حج نماد و سنبلی از نوعی عبادت و فضیلت است. بنابراین حاجی باید در ضمن تعبد به انجام اعمال حج در ظاهر آنها توقف نکند و به عمق و باطن آن پی برد.
امام صادق(علیه السلام) میفرماید:
«إِذَا أَرَدْتَ الْحَجَّ فَجَرِّدْ قَلْبَكَ لِلَّهِ مِنْ قَبْلِ عَزْمِكَ مِنْ كُلِّ شَاغِلٍ وَ حِجَابِ كُلِّ حَاجِبٍ وَ فَوِّضْ أُمُورَكَ كُلَّهَا إِلَى خَالِقِكَ وَ تَوَكَّلْ عَلَيْهِ فِي جَمِيعِ مَا يَظْهَرُ مِنْ حَرَكَاتِكَ وَ سَكَنَاتِك ... ؛ چون خواستى كه حج بجاى آورى قلب خود را از هر گونه مشغول كننده و مانع و حاجب خالی کن ... لازم است پيش از آنكه قدم در اين راه بردارى، حقوقى را كه از مردم در گردن تو هست ادا كنى تا مردم از تو طلبكار و ناراضى و ناراحت نباشند. در اين راه هيچ گونه اعتماد به توشه و مركب و ياران و توانايى و جوانى و ثروت خود نداشته باش. زيرا تو به سوى خدا می روى و ميهمان خدا هستى و بايد امور و جريان حركت و سكون خود را به ميزبان تواناى خود وابگذارى ... در مصاحبت و همراهى ديگران خوش رفتار و نيكو كردار باش. پيوسته مراعات و مراقبت كن تا وظائف واجبه و آداب و سنن رسول اكرم (ص) در اوقات مخصوص آنها به جاى آورده شود ... وقتی به محل احرام رسيدى خطاهاى گذشته و معاصى و گناهان خود را به نظر آورده و از آنها استغفار و توبه كرده و با غسل احرام آنها را شستشو بده. پس از غسل لباس احرام را كه نماد صدق و صفا و خضوع و خشوع است پوشيده و خود را با اين صفات روحانى و حالات معنوى آراسته كن.
پس از پوشيدن لباس احرام نيت احرام كن و آنچه را كه تو را از ذكر پروردگار متعال باز می دارد و از اطاعت امر خدا مانع مىشود بر خود حرام كن. و سپس تلبيه بگوى! به اين قصد كه دعوت خداى متعال را با نهايت صفاى خاطر و خلوص نيت و نظر پاك اجابت می كنم ... همانگونه که با بدنت در اطراف خانه كعبه طواف می كنى، دل تو نيز مانند ملائكه به حول عرش پروردگار متعال طواف كند ... پس از آن در ميان صفا و مروه حاضر شده و هوى و هوس و خود بينى و قدرت و شخصيت را جاگذار و هروله کن ... بعد از آن با خارج شدن از شهر مكه و از هياهوى اجتماع از مراحل غفلت و از لغزشهاى خود بيرون آمده و به سوى منى(آرزو) حركت كن ولی آنچه را كه براى تو جايز و حلال نيست آرزو مكن و در عرفات به خطاها و لغزشهاى خود اعتراف کن ... چون به كوه مشعر الحرام بالا رفتى روح و قلب تو متوجه عوالم روحانى شده و به سوى خدا معراج كند. هنگامى كه خواستى ذبح قربانى كنى حلقوم هوى و طمع را ذبح كن. چون رمى جمرات می کنی شهوات و اعمال زشت و كارهاى پست و ناپسنديده را سنگ بزن.»(1)
امید و تلاش برای دیدار با حضرت ولی عصر(عج): مشاهد مشرفه، مکه مکرمه و مدینه منوره مکان هایی است که بدون تردید محل زیارت حضرت قرار می گیرد. از اینرو بسیاری از تشرفات و ملاقات ها با امام زمان (عج) در این مشاهد اتفاق افتاده است.
محمد بن عثمان عمروی نایب دوم امام زمان(عج) در این باره فرموده: «وَ اَللَّهِ إِنَّ صَاحِبَ هَذَا اَلْأَمْرِ لَيَحْضُرُ اَلْمَوْسِمَ كُلَّ سَنَةٍ يَرَى اَلنَّاسَ وَ يَعْرِفُهُمْ وَ يَرَوْنَهُ وَ لاَ يَعْرِفُونَهُ؛ قسم به خدا آن حضرت هر سال، در موسم حج حضور می یابد و مردم را می بیند و می شناسد، اما مردم او را می بینند، ولی نمی شناسند .»(2)
حج و زیارت کامل به دیدار و ملاقات با امام زمان(عج) است. امام صادق(علیه السلام) میفرمایند: «إِذَا حَجَ أَحَدُكُمْ فَلْيَخْتِمْ حَجَّهُ بِزِيَارَتِنَا لِأَنَّ ذَلِكَ مِنْ تَمَامِ الْحَجِّ؛ هرگاه کسی از شما به حج برود و مناسک خود را بجاى آورد، ما اهل بیت را زیارت کند، زیرا این کار از تمامیّت حج است.»(3)
تطهیر مال از حرام: روایات زیادی درباره نپذیرفته شدن حج از مال حرام وارد شده است.
امام باقر(علیه السلام) میفرماید:
«مَنْ أَصَابَ مَالًا مِنْ أَرْبَعٍ لَمْ يُقْبَلْ مِنْهُ فِي أَرْبَعٍ مَنْ أَصَابَ مَالًا مِنْ غُلُولٍ أَوْ رِبًا أَوْ خِيَانَةٍ أَوْ سَرِقَةٍ لَمْ يُقْبَلْ مِنْهُ فِي زَكَاةٍ وَ لَا فِي صَدَقَةٍ وَ لَا فِي حَجٍّ وَ لَا فِي عُمْرَةٍ ... لَا يَقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَجّاً وَ لَا عُمْرَةً مِنْ مَالٍ حَرَامٍ؛ هر كه مال از چهار راه بدست آرد در چهار چيز از او قبول نيست! هر كه مال از اختلاس يا ربا يا خيانت در امانت يا دزدى بدست آرد در اداى زكاة و نه در صدقه و نه حج و نه عمره پذيرفته نباشد ... خداى عز و جل مال حرام را در حج و عمره نپذيرد».(4)
پی نوشت ها:
1. مجلسی، محمد باقر(1110ق)، بحار الانوار، بیروت، دار احیا التراث العربی، ج96، ص124.
2. ابن بابويه، محمد بن على(381 ق)، من لایحضره الفقیه، مصحح: غفارى، على اكبر، قم، جامعه مدرسین، ج2، ص520.
3. شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، محقق: مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان، ج2، ص262.
4. ابن بابويه، محمد بن على(381ق)، امالی، تهران، کتابچی، ص442.