پرسش:
آیا وجوب وفای به عهد و رد امانت، همیشگی است یا گاهی، استثناء می خورد؟
پاسخ:
اگر انسان شیئی را با اختیار خود، به امانت پذیرفته است، هیچ چیزی حتی حرام بودن استفاده از آن شی نمی تواند مجوزی برای خلف وعده و خیانت در امانت شود بلکه او می بایست از همان اول چنین امانتی رو نمی پذیرفت اما حال که پذیرفته در تحت هر شرایطی باید رد امانت کند زیرا آیات و روایاتی که در مورد وجوب رد امانت و وفای عهد آمده مطلق است.
خداوند در آیه «إِلاَّ الَّذِینَ عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِینَ ثُمَّ لَمْ یَنْقُصُوكُمْ شَیْئاً وَ لَمْ یُظاهِرُوا عَلَیْكُمْ أَحَداً فَأَتِمُّوا إِلَیْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلى مُدَّتِهِمْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَّقِینَ» (1) می فرماید: مگر كسانی از مشركان كه با آنها عهد بسته اید و چیزی از آن فروگذار نكرده اند و با احدی بر ضدّ شما همدست نشده اند. پیمان آنها را تا پایان مدّتش محترم بشمرید، زیرا خداوند پرهیزكاران را دوست می دارد.
امیر مؤمنان (علیه السلام) به مالک اشتر فرمان داد كه اگر به دشمن خود هم وعده ای داده ای باید به پیمان خود وفا كنی، آنجا كه فرمود:
«و إن عقدت بینك و بین عدوك عقده او البسته منك ذمه فحط عهدك بالوفاء وارع ذمّتک بالأمانه و اجعل نفسک جنة دون ما اعطیت، فإنّه لیس من فرائض الله شیء الناس اشد علیه اجتماعا مع تفرق اهوائهم و تشتّت آرائهم من تعظیم الوفاء بالعهود و قد لزم ذلك المشركون فیما بینهم دون المسلمین لما استوبلوا من عواقب الغدر فلا تعذرنّ بذمّتک و لا تخیسن بعهدك و لاتختلن عدوك فإنه لا یجتری علی الله إلا جاهل شقی، و قد جعل الله عهده و ذمّته أمناً أفضاه بین العباد برحمته و حریماً یسكنون إلی منعته» (2)
اگر بین خود و دشمنت، پیمانی بستی و یا تعهد كردی كه به او پناه دهی، جامه وفا را بر عهد خود بپوشان و تعهدات خود را محترم بشمار و جان خود را سپر تعهّدات خویش قرار ده؛ زیرا هیچ یک از فرایض الهی مانند وفای به عهد و پیمان نیست كه مردم جهان با تمام اختلافاتی كه دارند نسبت به آن این چنین اتفاق نظر داشته باشند و حتّی مشركان زمان جاهلیت آن را مراعات می كردند؛ چراكه عواقب پیمان شكنی را آزموده بودند. بنابراین، هرگز پیمان شكنی مكن و در عهد خود خیانت روا مدار و دشمنت را فریب مده، زیرا غیر از شخص جاهل و شقی، كسی گستاخی بر خداوند را روا نمی دارد. خداوند عهد و پیمانی را كه بنام او منعقد می شود با رحمت خود مایه آسایش بندگان و حریم امنی برایشان قرار داده تا به آن پناه برند.
منابع و مآخذ:
1. توبه:9/ 4.
2. موسوی، سید رضی، نهج البلاغه نامه 53.
دیدگاه جدیدی بگذارید